Zamek a właściwie ruiny zamku Tarnowskich położone są na Górze Św. Marcina, górującej ponad Tarnowem.
Zamek ma bogatą historię, powstał już w czasach średniowiecza, budowę zamku rozpoczął w 1329 roku Spycmir Leliwita. Zamek przechodził liczne walki i zmiany właścicieli. Najbardziej znanymi byli oczywiście Tarnowscy. Ostatecznie zamek został opuszczony w XVIII wieku i od tamtej pory popada w ruinę.
Kiedyś to było ogromne zamczysko, podzielone na cześć obronną i rezydencję, całość otoczona była głęboką fosą i posiadała most zwodzony. Niestety niewiele z tego zachowało się do dzisiejszych czasów.
Kościół parafialny św. Marcina w Zawadzie wznosi się na szczycie wzgórza i jest najstarszym kościołem w okolicy Tarnowa. Konstrukcja trwa od XV w., prawdopodobnie na miejscu pogańskiej gontyny. W XVII w. dobudowano mu wieżę a w XVIII soboty. Wewnątrz świątyni podziwiać można polichromię pochodzącą z XX w. - figuralną na stropach i ornamentalną na ścianach. Do najstarszych elementów wyposażenia należą cztery płaskorzeźby późnogotyckie na parapecie chóru. Cennym zabytkiem jest także późnogotycki krucyfiks z początku XVI w.
Dwór nawiązuje architektonicznie do włoskich willi renesansowych. Jest budynkiem parterowym, z dwoma ryzalitami od frontu, pomiędzy którymi umieszczono główne wejście. W naczółkach ryzalitów, nakrytych niskimi dachami dwuspadowymi, zachowały się herby dawnych właścicieli – Jastrzębiec i Leliwa.
Budynek powstał prawdopodobnie w latach 80. XIX wieku, gdy właścicielem folwarku w Radlnej był Józef Wykowski. Pod koniec XIX lub na początku XX wieku majątek został włączony do rozległych dóbr Sanguszków. W okresie międzywojennym Roman Sanguszko podarował dwór z parkiem należącemu do jezuitów Związkowi Męskiej Młodzieży Przemysłowej i Rzemieślniczej w Krakowie, który do dzisiaj pozostaje jego właścicielem.
Po wojnie dawny zespół dworski miał wielu użytkowników, między innymi przez szereg lat mieściła się tu siedziba gospodarstwa rolnego KRP „Iglopol”. Obecnie jest opuszczony, bliski ruiny.
Dwór pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku, przebudowany w początku XX wieku. Budynek murowany z cegły z użyciem kamienia, parterowy, częściowo podpiwniczony (część wschodnia). Założony na planie prostokąta, dwutraktowy z korytarzami międzytraktowymi.
Dwór o charakterze eklektycznym, wzniesiony ok. 1885 roku przez Karola Jana Berke. Murowany, piętrowy, podpiwniczony. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta z dwoma ryzalitami na osiach fasady frontowej i ogrodowej. Kondygnacje wysokich piwnic i parteru wydzielone szerokimi, profilowanymi gzymsami.
W budynku dworskim mieści się Dom Pomocy Społecznej.
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika z klasztorem redemptorystów w Tuchowie − wybudowany w latach 1665 - 1682 murowany barokowy kościół przyklasztorny (od 1951 roku parafialny) w Tuchowie, sanktuarium maryjne i miejsce pielgrzymkowe diecezji tarnowskiej, od 2010 bazylika mniejsza. Obok kościoła znajdują się zabudowania klasztoru zgromadzenia redemptorystów, którzy opiekują się tym sanktuarium, wybudowane w końcu XIX wieku.
Późnobarokowy kościół został zbudowany w latach 1791–1794, na miejscu dwóch wcześniejszych świątyń o tym samym wezwaniu, pierwszej, drewnianej z 1458 roku i kolejnej, murowanej, pochodzącej z I. połowy XVII wieku. Obecny kościół powstał dzięki fundacji benedyktynów z opactwa w Tyńcu.
Kościół św. Jakuba jest trójnawową orientowaną bazyliką z zamkniętym półkoliście prezbiterium. Fasadę zachodnią wieńczy dwukondygnacyjna wieża nakryta baniastym hełmem.
Zabytkowy klasycystyczny ratusz w Tuchowie został odbudowany w latach 1873–1874 z wykorzystaniem części fundamentów i ścian poprzedniej budowli. Jest to w całości murowana budowla piętrowa. Na planie w kształcie litery C. Mieści się pośrodku Rynku. Wewnątrz znajduje się siedziba burmistrza miasta i całego urzędu miejskiego i Gminy Tuchów.
Dwór z XIX wieku, przebudowany po 1960. Budynek murowany, parterowy, częściowo podpiwniczony (pod częścią zachodnią), posadowiony na wysokim, kamiennym cokole. Budynek założony na planie prostokąta, o dwutraktowym układzie wnętrz.
Od strony fasady frontowej wejście prowadzi przez szeroki portyk wgłębny, z czterema doryckimi kolumienkami, poprzedzony szerokimi schodami, ujętymi po bokach kamiennymi murkami. W elewacji zachodniej niewielki ganek z wejściem na klatkę schodową na poddasze, pod którą umieszczono zejście do piwnic. Dach czterospadowy.
Przyjmuje się, że dwór w Bistuszowej, powstał pod koniec XVII wieku, a w końcu XVIII wieku został rozbudowany. Barokowo-klasycystyczny, murowany, parterowy, założony na planie prostokąta, częściowo podpiwniczony, z gankiem kolumnowym od frontu. Nakryty dachem czterospadowym, łamanym tzw. „polskim”, krytym gontem. Otacza go niewielki park typu krajobrazowego, przekształcony w pierwszej połowie XIX wieku z wcześniejszego założenia ogrodowego.
Dwór w Uniszowej jest budynkiem eklektycznym, bez wyraźnych cech stylowych, murowanym. Został wybudowany ok. 1880 roku dla rodziny Ząbeckich. Założony na planie prostokąta, parterowy, podpiwniczony.
W budynku do niedawna mieściła się szkoła podstawowa.
Zespół pałacowo-parkowy w Ryglicach powstał w połowie XVII wieku, potem został przekształcony w wieku XVIII, na początku XIX i w XX. Budynek pałacu o charakterze barokowym został wzniesiony w roku 1656. Jest budowlą murowaną z cegły, piętrową, w części podpiwniczoną. Założony na planie prostokąta z dobudowanym prostopadłym skrzydłem bocznym.
W budynku dworskim mieści się Liceum Ogólnokształcące.
Spichlerz podworski w Ryglicach datowany na rok 1757 jest najstarszym tego typu obiektem w regionie. Budynek spichlerza wpisywał się w zespół dworsko-parkowy, którego właścicielem w tamtych czasach był hrabia Walenty Ankwicz. Bryła budynku wykonana była z drewna, konstrukcji zrębowej, z murowaną ścianą szczytową od strony południowej, jednokondygnacyjna i niepodpiwniczona z niezagospodarowanym poddaszem.
W 1778 r. właściciele wsi - Józefina i Mikołaj Siedleccy zbudowali przy dworze drewnianą kaplicę p.w. św. Mikołaja. Kaplica ta od 1925 r. pełniła funkcję kościoła parafialnego. W 1932 r. kościół został przeniesiony w obecne miejsce. Przeniesienie świątyni wykorzystano do jej rozbudowy. W tym czasie nastąpiła również zmiana jego wezwania na kościół p.w. św. Józefa.
Obecnie jest to jednonawowy kościół konstrukcji zrębowej z wielobocznym zamkniętym prezbiterium oraz słupową wieżą z nadwieszoną izbicą i nakrytą hełmem zwieńczonym krzyżem. Na środku dwuspadowego dachu, którym nakryty jest kościół umieszczona została sygnaturka.
Kościół parafialny św. Stanisława Biskupa w Skrzyszowie wzniesiony został w 1517 r., a w XVIII w. powiększono nawę i dostawiono słupową wieżę z obiegającym izbicę balkonikiem – hurdycją. Pod koniec XVIII w. do nawy dobudowano dwie duże kaplice „żeńską” i „męską”, tworzące transept. Ściany i stropy świątyni pokrywa secesyjna polichromia z 1907 r. oraz pozostałości starszych polichromii: późnogotyckiej z ok. 1517 i rokokowej z 1777 r.
Na terenie parku dworskiego z XIX w. o powierzchni 1,5 ha znajduje się drewniany parterowy dwór z I połowy XIX w. zbudowany przez rodzinę Sanguszków, w którym funkcjonuje przedszkole
Pałac Sanguszków to otoczona parkiem dawna rezydencja magnacka Sanguszków, ostatnich właścicieli Tarnowa, znajdująca się w tarnowskiej dzielnicy Gumniska. Obecnie to siedziba Zespołu Szkół Ekonomiczno-Ogrodniczych w Tarnowie. Oprócz pałacu i parku do rejestru zabytków wpisano: oficynę, spichrz oraz dwa budynki administracyjne.
Pałac w obecnym kształcie to budowla zbudowana na planie litery C, posiada cechy architektury klasycystycznej z elementami eklektycznymi. Do zachodniego skrzydła pałacu przylega neogotycka kaplica, elewację po stronie południowo-zachodniej wykonano w stylu neorenesansowym. Dwupiętrowe skrzydło wschodnie i jednopiętrowe skrzydło zachodnie łączy jednopiętrowa węższa przewiązka z portykiem kolumnowym przed podjazdem od strony północnej. Cztery doryckie kolumny i dwa murowane słupy podpierają taras nad wejściem.
Wybudowany na początku XIX wieku dworek przy ul. Konarskiego należy do nielicznych już tzw. dworków podmiejskich.
Dworek ma charakter klasycystyczny. Jest budowlą murowaną z cegły (pierwotnie drewnianą – ściany drewniane zachowane w narożniku południowo-wschodnim). Korpus główny budynku założony na planie prostokąta, parterowy, dwutraktowy. Od strony północnej nowsza przybudówka o układzie wnętrz amfiladowym.
Obecnie w dworku Nideckich mieści się tarnowska delegatura Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.
Kościół Na Terlikówce w Tarnowie z lat 1563–89 zbudowany jest w tradycji gotyckiego budownictwa drewnianego, z barokową wieżą dobudowaną w 1837r. Malowniczości dodaje jej gontowe pokrycie ścian i dwukalenicowego dachu. Płaskie stropy wewnątrz pokrywa polichromia z XX w.
Skomentuj