Z wizytą w kociewskim Arboretum Wirty

Głównym celem naszej przejażdżki było Arboretum Wirty. Jak sama nazwa podpowiada to przede wszystkim ogród drzew i krzewów z przeróżnych zakątków świata. Ten najstarszy w naszym kraju ogród dendrologiczny zwiedzać można o każdej porze roku i za każdym razem urzekną nas inne jego walory. Całodzienna wycieczka rowerowa pozwoliła nam także zapoznać się z kociewskim krajobrazem, który sam w sobie jest jak jeden wielki ogród, pełen kwiatów, zwierząt i fantastycznych miejsc dla regeneracji ciała, z dala od cywilizacji. Mnóstwo tu pięknych jezior, rozległych pól i łąk, a także lasów.

Arboretum Wirty to najstarszy ogród dendrologiczny w Polsce. W latach 1875-1880 ówczesny nadleśniczy - Adam Putrich wprowadził na teren szkółki drzew owocowych szpalerowe nasadzenia drzew i krzewów. Panująca wtedy w Europie moda na zakrzewianie gatunkami z innych stref klimatycznych nie ominęła również Wirt. Putrich będąc przyjacielem prof. Adama Schwappacha miał ułatwione zadanie. Nawiązał bezpośredni kontakt z ogrodami botanicznymi w Berlinie i Eberswalde. Wykorzystując wskazówki profesora, w latach 1890-1897 nadleśniczy założył dwadzieścia dziewięć powierzchni doświadczalnych, których celem była naturalizacja i aklimatyzacja drzew obcego pochodzenia oraz badanie przydatności gospodarczej tych gatunków w naszych warunkach klimatycznych. Do tych powierzchni założono specjalne księgi, w których rejestrowano wyniki pomiarów oraz czynności gospodarcze. Nadleśniczy Adam Putrich założył w Wirtach również powierzchnie doświadczalne dla rodzimych gatunków. Przykładem tego jest 110-letni drzewostan dębowy o powierzchni 1 ha.

Do lat pięćdziesiątych XX w. staraniem nadleśniczych Kazimierza Szulisławskiego i Józefa Pozorskiego wzbogacono kolekcję o nową aleję drzew egzotycznych i zajmujące około 0,44 ha alpinarium. W latach 1984-1988 zasadzono m.in. wiele drzew dalekowschodnich oraz rozpoczęto prace projektowe nowego układu przestrzennego. Obecnie powiększono powierzchnię ogrodu włączając tereny dawnych szkółek i rozbudowano skalny ogród. W utrzymaniu i rozbudowie ogrodu oraz w pracach badawczych czynnie uczestniczy, obok służby leśnej, Instytut Dendrologii PAN.

Obecnie na terenie ogrodu rośnie blisko 145 gatunków, odmian i form roślin iglastych i 310 liściastych a także około 150 gatunków runa leśnego. W arboretum znajduje się jedyny w Polsce okaz orzecha pośredniego. Ogród podzielony jest na cztery części: ogród dendrologiczny, roślinność europejska, amerykańska i azjatycka. Poszczególne części dzielą się na kwatery poprzedzielane drogami i oznaczone cyframi. Kolekcja arboretum dzieli się na dwie części. Część parkowa obejmuje kolekcję drzew iglastych i liściastych wysadzanych rzędami wzdłuż ścieżek. Część leśna przylegająca bezpośrednio do Jeziora Borzechowskiego, poprzecinana jest dolinkami z okazami drzew egzotycznych i blisko dwustuletnich drzew krajowych.

Ogród najlepiej odwiedzić późną wiosną i latem, kiedy to zakwitają tutejsze kwiaty, pięknie jest tu także jesienią, kiedy żółkną już liście przyjmując różnorodne odcienie.