Taka trochę filmowa wycieczka

To idealna propozycja dla miłośników pieszych wycieczek. Wyruszamy z Paczółtowic, wsi założonej przez jednego z rycerzy Bolesława Śmiałego zamieszanego w zabójstwo świętego Stanisława ze Szczepanowa. Rycerz Paczołt, bo o nim mowa, chcąc uniknąć odpowiedzialności za swój czyn uciekł i ukrył się w tutejszych leśnych ostępach, by po jakimś czasie założyć osadę zwaną Paczołtowską Wsią. I tylko historycy upierają się, że było inaczej. Że wioskę założyli ludzie, którzy uciekli przed najazdem tatarskim w 1241 roku.

Po drodze - mimo prowadzonych prac remontowych - warto zajrzeć do paczółtowickiego kościoła. Drewniany obiekt wybudowano w czasach króla Zygmunta Starego. Zastąpił on starszy, pochodzący mniej więcej z czasów Władysława Łokietka. Kościół ten posiada nadspodziewanie bogate wyposażenie. Kiedy przebudowywano katedrę na Wawelu, usuwano olbrzymie ilości starych ołtarzy. Ołtarze te trafiały do małych, wiejskich parafialnych kościółków. I dzięki temu w kościółku w Paczółtowicach zachowało się sporo wyposażenia dawnej katedry wawelskiej.

Droga sprowadza nas w dół. Skręcamy w prawo za znakami żółtego szlaku. Trzysta metrów dalej opuszczamy ostatecznie asfaltowy trakt i po przekroczeniu kładki znikamy w objęciach wąskiej doliny porośniętej lasem. Latem, gdy z nieba leje się żar, korony drzew użyczają turystom przyjemnego chłodu. Idziemy brzegiem potoku. Szum wody i chrzęst kamyków pod butami szybko koi stargane miejskim życiem nerwy.

Nad naszymi głowami szumią karpackie buki. Oprócz nich dolinę i jej strome zbocza porastają także dęby, graby, olchy, jawory, w mniejszości sosny i świerki. Drzewa wywrócone przez siły natury nie są usuwane, tylko pozostawiane aż do ich naturalnego rozkładu. Dla głodnych wiedzy wzdłuż ścieżek dydaktycznych przygotowano liczne tablice ze szczegółowymi informacjami na ten temat.

Mawiają, że kropla drąży skałę. O tym, ile w tym stwierdzeniu jest prawdy, możemy się przekonać mijając Skałkę z Nyżą. Swoją nazwę zawdzięcza wypłukanemu właśnie przez wodę niewielkiemu wgłębieniu zwanemu niszą lub nyżą. Woda wyrzeźbiła też Wąwóz Stradlina. Zresztą rzeźbi go cały czas, tyle że pojawia się w nim zaledwie kilka razy w roku.

Maszerujemy dalej na południe. Za chwilę po prawej stronie, na szerokim tarasie będzie można nieco wypocząć. A przy okazji przyjrzeć się z bliska holoceńskiej martwicy wapiennej. Powstała między 8000 a 2700 lat temu, w procesach ługowania skał wapiennych przez wodę opadową, następnie późniejszego wytrącania się z niej węglanu wapnia w miejscach naturalnych zastoisk. W tej miękkiej skale można znaleźć odciski liści, skorupki ślimaków oraz małży.

Ścieżka wijąca się dnem doliny Racławki wiąże pętle kilku tras dydaktycznych. Spośród nich na uwagę zasługuje ta oznakowana skośnym czerwonym paskiem. Adresowana jest do miłośników geologii mających wyraźne zacięcie do wspinaczki. Stroma trasa wiedzie obok unikatowego odsłonięcia, w którym widoczny jest bardzo stary uskok powstały w czasie orogenezy hercyńskiej (około 300 mln lat temu). Kolejnym ciekawym obiektem w obrębie tej pętli jest nieczynny kamieniołom w Dębniku. Wieś leży na początku doliny, która przekształca się w Wąwóz Zbrza, znany z występowania w nim najstarszych utworów geologicznych w okolicach Krakowa. Wapienie dębnickie stratygraficznie spoczywają powyżej dolomitów ze Zbrzy. Ciemną barwę wapienie dębnickie, zwane też "marmurami dębnickimi", zawdzięczają zawartej w nich domieszce substancji bitumicznych. Wypolerowane pod wpływem czynników atmosferycznych stosunkowo szybko tracą połysk, dlatego nadają się jedynie do przyozdabiania wnętrz. Jako kamień ozdobny stosowane były w architekturze sakralnej, m.in. posłużyły do dekoracji kościoła i klasztoru Karmelitów Bosych w pobliskiej Czernej. Wąwozem Zbrza schodzimy w dół. Potem wzdłuż ogrodzenia potężnego, ale wciąż czynnego kamieniołomu w Dubiu. Eksploatowane w tym wielopoziomowym kamieniołomie skały są najstarszymi w rejonie Krakowa. Osadziły się w morzu prawie 400 mln lat temu. Niesamowite wrażenie robią też ogromne maszyny zaprzęgane do pracy w wyrobisku. Dorosły człowiek może poczuć się jak bohater filmu grany przez Arnolda Schwarzeneggera, chowając się za kołem największej z nich. Wielbiciele aktora zapewne będą chcieli skorzystać z okazji i zrobić sobie pamiątkową fotkę, ale to teren prywatny, więc w dobrym tonie jest zapytać o zgodę strażnika.

Jeśli ktoś nie lubi pokonywać stromych podejść, powinien pozostać na dnie doliny. Szlak niebieski doprowadzi go do Dubia, gdzie - tak czy inaczej - kończy się nasza przygoda.