Szlak Art Déco (Stalowa Wola, Lwów)

Szlakiem architektury art déco, Stalowa Wola, Lwów to propozycja Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli skierowana przede wszystkim do fascynatów przedwojennej architektury i sztuki użytkowej. Dzięki niej inicjatorzy projektu zwracają uwagę na (niedocenianą) unikatowość urbanistyczno-architektoniczną Stalowej Woli, a także na zabytki Lwowa z okresu międzywojennego, na co dzień być może rzadziej dostrzegane w bogactwie kulturowym tego miasta.

Miejsca na szlaku można zobaczyć nie tylko podczas wizyty w Stalowej Woli czy Lwowie, ale także odwiedzając stronę internetową szlaku: www.it.stalowawola.pl. Strona ta została utworzona w trzech językach: polskim, ukraińskim i angielskim. Prezentowane są na niej zabytki architektury art déco w obydwu miastach, a także szeroka oferta turystyczna Stalowej Woli i jej okolic oraz Lwowa. Wejście w klimat przedwojennego miasta ułatwiają stanowiące tło dla zamieszczonych informacji i zdjęć przedwojenne szlagiery.

Na stronie internetowej zamieszczona jest galeria zdjęć miejsc, w których zachowały się elementy stylu art déco. Każde zdjęcie połączone jest z wirtualną mapą miasta pozwalającą zlokalizować dany obiekt. Wśród proponowanych do obejrzenia miejsc pomysłodawcy projektu umieścili prawdziwe perełki, które zostały sfotografowane i opisane z ogromną pieczołowitością. Co zatem można (i warto!) zobaczyć na szlaku architektury art déco w Stalowej Woli i Lwowie?

W pierwszym z tych miast, którego początki wiążą się właśnie z czasami przedwojennymi, kiedy to Stalową Wolę budowano jako element nowotworzonego Centralnego Okręgu Przemysłowego, warto udać się do Muzeum Regionalnego przy ul. Kardynała Wyszyńskiego 12, gdzie prezentowana jest stała ekspozycja „NARODZINY STALOWEJ WOLI 1938. Śladami stylu II RP: art déco”. Najlepiej zachowanym przykładem stylu art déco w Stalowej Woli jest budynek Dyrekcji Naczelnej Huty przy ul. Kwiatkowskiego 1. Poza tym warto zobaczyć tutaj Hotel „Hutnik” przy ul. Prymasa Wyszyńskiego, willę dyrektorską przy tej samej ulicy i siedzibę Urzędu Miasta (przedwojenny hotel) przy ul. Wolności. Elementy stylu art déco znajdują się również w domu urzędniczym (ul. Wyszyńskiego), a także w blokach urzędniczych (ul. Wolności) i blokach majstersko-robotniczych (m.in. przy ul. Ofiar Katynia i Hutniczej).

Również we Lwowie zachowało się sporo budynków i elementów stanowiących przykład przedwojennej sztuki użytkowej. Do dzisiejszych czasów ostały się bez większych zmian m.in. wnętrza z lat trzydziestych XX wieku, takie jak cukiernia przy prospekcie Szewczenki 10 lub Kasa Oszczędnościowa na ul. Halickiej 21. Przykładami tego stylu są budynki, np.: dom akademicki studentów weterynarii przy ul. O. Basarab 1, gmach Akademii Handlowej przy ul. Tuhan-Baranowskiego 10 czy willa przy ul. J. Slipogo 11. Uwagę przykuwają także kamienice: Baczewskiego (Rynek 31), przy ul. Hruszewskiego 23, rodziny Bończów przy ul. Kniażej 16 czy budynek przy ul. Doroszenki 55. Warto wybrać się na Cmentarz Łyczakowski, gdzie można zobaczyć nagrobki pochodzące z tego okresu (np. pomnik na grobie Fr. Jaworskiego, pomnik na Cmentarzu Orląt). Elementy wystroju wnętrz w stylu art déco odnaleźć można także w świątyniach: w dawnym klasztorze Trynitarzy przy kościele św. Mikołaja (obecnie prawosławna cerkiew Opieki Najświętszej Bogarodzicy), w kościele św. Elżbiety (obecnie unicka cerkiew św. św. Olgi i Elżbiety) czy w katedrze ormiańskiej (ołtarz).

Warto dodać, że projekt „Szlakiem architektury art déco, Stalowa Wola, Lwów” był realizowany przez stalowowolskie muzeum w latach 2006-2008. W jego ramach, oprócz wspomnianej strony internetowej, powstał punkt informacji o szlaku architektury art déco oraz wydawnictwa i szeroki program edukacyjny. Projekt był współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina.

Opracowanie: Barbara Weżgowiec
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl).