REGION PODHALAŃSKI: Podziemne Kościeliska

Wylot Doliny Kościeliskiej (Kościelisko - Kiry) – Wyżnia Kira Miętusia – Polana Stare Kościeliska – Pośrednia Brama Kościeliska – Brama Krakowska – Kiry

Wyruszamy od wylotu Doliny Kościeliskiej (Kościelisko - Kiry) zielonym szlakiem. Niedaleko za punktem biletowym TPN znajduje się Brama Kantaka, pierwsza z trzech bram skalnych w dolinie. Zbudowana jest z wapienia krynoidowego, w którym Potok Kościeliski zdołał wyżłobić tylko wąską gardziel. Po lewej jest widoczny otwór sztolni badawczej z okresu międzywojennego, kiedy planowano zrobić tu zaporę wodną.

0,5 km – za Bramą rozciąga się polana Wyżnia Kira Miętusia, na której stoi bacówka. Jest to jedna z czterech polan objętych kulturowym wypasem owiec i krów w tej dolinie. Na stokach Kościelskich Kopek po prawej stronie doliny znajduje się wiatrołom z grudnia 2013 r. Huraganowy wiatr halny zniszczył prawie całkowicie rosnącą tu sztuczną świerczynę. W ramach przebudowy lasu posadzono tu nowe jego pokolenie – tym razem zgodne z siedliskiem, czyli las mieszany z bukiem, jodłą, świerkiem, jaworem. Za mostem znajduje się Cudakowa Polana z grupą starych jaworów. Ich korę pokrywa bogata flora porostów, w tym brodaczki, które wskazują na wysoką jakość powietrza.

1,8 km – Polana Stare Kościeliska z pozostałościami po ośrodku górniczo-hutniczym, który działał w XVIII i XIX w. Z dawnej osady zachowały się: kapliczka hawiarska (czyli górnicza) oraz fragment fundamentów pieca hutniczego. Na polanie rośnie też stara lipa i grupa klonów zwyczajnych o ciekawym rachitycznym pokroju. Na końcu polany można przejść przez mostek i zobaczyć z bliska Lodowe Źródło – jedno z największych wywierzysk, czyli źródeł krasowych w Tatrach. Odwadnia ono dużą część masywu Czerwonych Wierchów, między innymi największą jaskinię tatrzańską – Wielką Śnieżną. Woda ma stałą temperaturę 4-4,5 st. C. Obok biegnie szlak do Jaskini Mroźnej, która jest zamknięta z powodu remontu szlaku (planowane otwarcie – wiosna 2023 r.).

2,5 km – przechodzimy przez kolejną bramę skalną zwaną Pośrednią Bramą Kościeliską lub Bramką Kraszewskiego. Strome zbocza porastają lasy urwiskowe, a na skałach występuje roślinność naskalna, między innymi szarotki alpejskie. Możemy tu często obserwować ptaka związanego z górskimi strumieniami – pluszcza. Dolina znów się rozszerza, zaś jej dno zajmuje Polana Pisana. Ekosystem łąkowy jest utrzymywany poprzez regularne koszenie, dzięki czemu latem kwitnie tutaj wiele ciekawych gatunków roślin. Widoki na Kominiarski Wierch, Organy, Zdziary, Saturn i Ratusz.

4 km – skręcamy w lewo na żółty szlak i wchodzimy do Wąwozu Kraków. Jest to wąska dolina krasowa wyżłobiona przez spływające tędy wody z topniejących lodowców znajdujących się w wyżej położnych kotłach. W chłodnym i wilgotnym wąwozie okres wegetacyjny jest opóźniony. Występują tu liczne paprocie, mchy i wątrobowce. Spod metalowej drabiny możemy zawrócić i zejść z powrotem dnem wąwozu lub wspiąć się po skałach, przejść przez jaskinię Smoczą Jamę i zejść na Polanę Pisaną (od drabinki szlak jednokierunkowy, łańcuchy, potrzebna latarka). Wracamy na główny szlak i przechodzimy przez trzecią bramę zwaną Krakowską lub Raptawicką. Po lewej stronie Skała Pisana z otworem Jaskini Wodnej pod Pisaną, przez którą przepływają wody Potoku Kościeliskiego.

5,6 km – za bramą skręcamy w prawo i za znakami czarnymi i czerwonymi wspinamy się do podnóża Raptawickiej Turni. Znaki czarne doprowadzają do otworu Jaskini Raptawickiej (łańcuchy, drabina). Składa ona się z dużej sali, od której odchodzi kilka ślepo zakończonych korytarzy. Po wyjściu z Jaskini schodzimy czarnym szlakiem i skręcamy na szlak czerwony. Mijamy otwór Jaskini Obłazkowej i wchodzimy do Jaskini Mylnej (początek szlaku jednokierunkowego). Łączna długość korytarzy jaskini wynosi 1630 m. Dla turystów udostępniono 300 m., odcinek do drugiego otworu oraz trzy boczne korytarze. Jaskinia rozpoczyna się komorą z dwoma oknami skalnymi, zwanymi Oknami Pawlikowskiego. Z jednego z nich rozpościera się piękny widok na górną część Doliny Kościeliskiej. Dalej czekają nas miejscami ciasne i mokre fragmenty korytarzy, które trudno pokonać z większym plecakiem, oraz jedno miejsce z łańcuchami. Należy ściśle trzymać się wyznaczonego szlaku, bo można pobłądzić. Z otworu północnego schodzimy na dno Doliny Kościeliskiej i zielonym szlakiem wracamy do Kir.

AUTOR: JAN KRZEPTOWSKI-SABAŁA