Na wschód od Krakowa

Istniejąca obecnie zabudowa tj. dwór z parkiem i folwarczne zabudowania gospodarcze, pochodzi przeważnie z okresu odbudowy po I wojnie światowej. Aktualnym użytkownikiem dworu jest Wojewódzka Stacja Doświadczalna Oceny Odmian. Dwór folwarczny, o skromnych cechach historyzmu, usytuowany na stoku, wolnostojący w parku, jest budynkiem piętrowym z mieszkalnym poddaszem, na rzucie prostokąta, dwutraktowym, trójosiowym, z wejściem głównym i sienią w osi środkowej parteru oraz wejściem tylnym, bezpośrednio na piętro z poziomu wyżej położonego ogrodu. Elewacja frontowa sześcioosiowa, z dwuosiowym ryzalitem środkowym, wyprowadzonym jako facjatka w strefie dachu, na piętrze wzbogacona jest przez balkon wsparty na żeliwnych konsolach. Detale architektoniczne oraz stolarka okienna i drzwiowa utracone w wyniku prymitywnych remontów. Park dworski mały, zachowany szczątkowo, zaniedbany. Zabudowa gospodarcza folwarku nowsza, w tym okazała drewniano-murowana stodoła z początku XX w. Przy folwarku stawy spiętrzone kaskadowo na Sudole, w sposób charakterystyczny dla zespołów dworskich.

Zespół dworski został wzniesiony w latach 80. XIX wieku przez Jana Matejkę dla córki, Heleny i jej męża, Józefa Unierzyskiego, malarza, profesora Akademii Krakowskiej. Teren, na którym został wybudowany, stanowił resztówkę dawnego założenia dworskiego o proweniencji średniowiecznej, które zostało rozparcelowane w latach 70. XIX wieku.
Dwór o charakterze eklektycznym, parterowy, w całości podpiwniczony, założony na planie prostokąta z występującym przed lico ściany ryzalitem we wschodniej części elewacji. Od strony zachodniej w 1938 roku została do korpusu głównego dołączona niewysoka dobudówka, mieszcząca garaż, nawiązująca wystrojem architektonicznym do charakteru całego budynku. Układ bryły niesymetryczny i nieregularny. Jej dominantę stanowi dwukondygnacyjna wieża, wyodrębniona w pełnym obrysie w przestrzeni dachu. Początkowo nakryta piramidalnym hełmem z metalową sterczyną i wiatrowskazem, w roku 1978 zastąpionym daszkiem namiotowym.

Gotycki kościół murowany, p.w. św. Małgorzaty został ufundowany w latach 1460-76 przez Jana Długosza. Świątynia jest zbudowana w tzw. stylu „długoszowym”. Kościół jest budowlą jednonawową z prezbiterium zakończonym prostokątnie, nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Prostokątna nawa kryta jest stropem. Bogate jest wyposażenie w detal kamieniarski. Do najbardziej charakterystycznych motywów należą ostrołukowe portale uskokowo-schodowate oraz liczne kartusze z herbem Wieniawa (głowa żubra) Jan Długosza. Na zwornikach sklepiennych prezbiterium oprócz herbu Wieniawa, znajduje się również herb Kapituły Krakowskiej – Trzy korony. Wystroju dopełnia płaskorzeźbiona tablica erekcyjna z reliefem patronki kościoła – św. Małgorzaty, inskrypcją (1476) i herbami.
Przy kościele znajduje się dzwonnica. Na murowanej przyziemnej części gotyckiej, która datuje się na rok 1476, zdobionej kamiennym portalem wznosi się część drewniana pochodząca z 2 połowy XIX w.
Cały kompleks kościelno-cmentarny, czyli: kościół, dzwonnica, cmentarz, kaplica cmentarna i aleja lipowa posiada wybitne walory architektoniczno – krajobrazowe, a także bogatą i ciekawą historię. Z tutejszą świątynią związane były takie wybitne osobistości jak Jan Długosz – fundator kościoła i proboszcz parafii raciborowickiej oraz Karol Wojtyła, który spędził tutaj kilka miesięcy jako kleryk.

Pomiędzy 1923 - 1926 rokiem Józef Amouraux wybudował w Baranówce nowy, murowany dwór, który zastąpił dawny, drewniany dworek . W 1936 roku po śmierci Józefa Amouraux, który zmarł w Krakowie, majątek w Baranówce przejął jego syn, również Józef Amouraux. Dwór w Baranówce w posiadaniu rodziny Amoraux był do końca II wojny światowej.
Zaraz po zakończeniu wojny na mocy dekretu o reformie rolnej majątek rodziny Amouraux został przejęty przez władze państwowe i rozparcelowany. Dwór w Baranówce przez pewien czas pełnił funkcje magazynu. W pokojach dworskich składowano m.in. narzędzia rolnicze pochodzące z okolicznych majątków a w okresie późniejszym także nawozy sztuczne, które nadżarty ściany i podłogi pomieszczeń dworskich pomimo tego, że stodoły i magazyny stały puste.
Dwór, park i znajdująca się w parku figura Najświętszej Marii Panny z 1864 roku są wpisane do rejestru zabytków. Dwór w Baranówce jest murowany, z okazałym wejściem podpartym kolumnami, obecnie z zewnątrz bardzo zniszczony.

W roku 1401 ówczesny biskup krakowski Piotr Wysz za zgodą króla Władysława Jagiełły przekazał dochody i ziemie parafii luborzyckiej na uposażenie Uniwersytetu Krakowskiego. Odtąd też aż do początku XIX wieku proboszczem w Luborzycy mógł zostać tylko duchowny będący profesorem tegoż uniwersytetu. Obecny, murowany gotycki kościół pochodzi sprzed 1433 roku a jego fundację wiąże się z osobą Mikołaja Hińczowicza, który był plebanem luborzyckim, podskarbim koronnym, rektorem Uniwersytetu Krakowskiego i doradcą króla Władysława Jagiełły. Na przestrzeni wieków główna bryła kościoła uległa tylko nieznacznym przekształceniom. Na przełomie XV i XVI w. do prezbiterium kościoła od wschodu dostawiono trójboczną przybudówkę. W XIX w. dobudowano od zachodu przedsionek. Zaś w latach 1908-11 dawną zakrystię przerobiono na kaplicę św. Franciszka i powiększono o kruchtę.
Jest to kościół gotycki, murowany z cegły, złożony z prezbiterium i nawy. Prezbiterium jest dwuprzęsłowe, zamknięte ścianą prostą z dostawioną od wschodu trójboczną piętrową przybudówką, mieszczącą na parterze zakrystię oraz dawną zakrystią od północy, przerobioną na kaplicę. Nawa jest szersza, trójprzęsłowa z dwiema kruchtami od południa i zachodu. Przy północno-wschodnim narożniku nawy znajduje się wieżyczka schodowa. Kościół na zewnątrz opięty jest przyporami, między którymi od południa umieszczone są ostrołukowe okna.
Uzupełnieniem gotyckiego obrazu kościoła w Luborzycy jest pseudogotycka dzwonnica z trzema dzwonami.

Budynek dawnego dworu usytuowany jest we wschodniej części wsi przy drodze lokalnej prowadzącej z centrum Kocmyrzowa do Czernichowa.
Budynek powstawał w dwóch etapach. Część starsza (zachodnia) drewniana zbudowana została zapewne na początku XIX w. jako skromny budynek, raczej mało reprezentacyjny, bez cech stylowych. Skrzydło murowane dobudowane zostało w 2 ćw. I poł. XIX w. Przekształceniu w II poł. XX w. uległa zwłaszcza część starsza (drewniana) w której wydzielono 3 mieszkania, wymieniono okna i dobudowano ganek od południa. Część murowana (wschodnia) przekształcona w niewielkim stopniu, od północy wydzielono dwa pomieszczenia mieszkalne. W czasach powojennych we dworze działały Gromadzka Rada Narodowa, Gminna Biblioteka publiczna w Kocmyrzowie i Koło Gospodyń Wiejskich.

Obecny budynek dworu w Karniowie nosi wyraźne cechy architektury modernistycznej. Powstał na początku XX wieku, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej budowli. Murowany, parterowy, z prostokątną dwukondygnacyjną wieżą w części północno-wschodniej. Założony na planie prostokąta, z ryzalitami i przybudówkami mieszczącymi wejścia i werandy. Od strony ogrodu fasada trójdzielna. Część środkowa, mieszcząca wejście, poprzedzona schodami, zwieńczona została trójkątnym, wyciętym schodkowo szczytem, mieszczącym zwieńczone półokrągło okno. Nad częściami bocznymi w strefie dachu wystawki z oknami ujętymi drewnianymi, ciesielsko dekorowanymi wspornikami. Obecnie część południowo-zachodnia zrujnowana. Główny element dekoracyjny budowli stanowią wielopłaszczyznowe, zróżnicowane dachy łamane, widoczne wyraźnie zwłaszcza od strony fasady południowej, oraz ozdobny hełm, wieńczący dach wieży.
Po wojnie w budynku dworskim do 2000 roku mieściła się szkoła. Po przeniesieniu szkoły do nowo wybudowanego budynku dwór przez wiele lat był opuszczony i popadał w ruinę. Obecnie jest remontowany a jego otoczenie jest porządkowane.

Zespół dworski w Czulicach tworzą dwór, park z dawnymi ogrodami użytkowymi i stawami, cmentarz poległych żołnierzy austriackich w czasie I wojny światowej oraz kamienny pomnik.
Pierwsze wzmianki o zapewne drewnianych budynkach dworskich, otoczonych fosą pochodzą z przed 1498. Drugi dwór spłonął pod koniec XVIII w. Obecny został wybudowany dla prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Adama Krzyżanowskiego (1785-1847) w drugiej ćwierci XIX wieku. W roku 1870 stał się własnością rodziny Dąbskich i wtedy też został rozbudowany. W tym czasie zostały założone stawy przy dworze. W roku 1902 majątek przeszedł w ręce rodziny Wollenów, którzy w rok po zakupie rozbudowali i wyremontowali dwór i zabudowania dworskie, które byty w dość podupadniętym stanie. W czasie I wojny światowej dworskie uległy wielkim zniszczeniom w wyniku walk stoczonych na ziemiach Czulic i z tego okresu pochodzi cmentarz wojenny żołnierzy i pomnik. Znajduje się on na terenie należącym do majątku dworskiego, na zachód od budynku dworu. W mogile zbiorowej pochowanych jest 16 żołnierzy austriacko - węgierskich, poległych w listopadzie 1914 roku.
Majątek był własnością rodziny Wollenów do 1945 roku. Po 1945 roku majątek przeszedł we władanie Polskiego Związku Hodowców Roślin, a po 1950 został przejęty przez Państwowe Gospodarstwo Rolne - PGR . W latach 1990-2000 w budynku dworu mieściła się szkoła podstawowa. Jednak ze względu na reorganizację oświaty została ona zlikwidowana.

Kościół parafialny św. Mikołaja w Czulicach pochodzi z 1547 r. Świątynię zbudowano w konstrukcji zrębowej a ściany oszalowano pionowo z listowaniem oraz wizualnie podzielono pilastrami. Nawa i Prezbiterium nakryte są oddzielnymi dachami – nawa dwuspadowym, prezbiterium wielopołaciowym. Wnętrze świątyni nakrywają płaskie stropy a jej wyposażenie stanowią m.in. późnobarokowy ołtarz główny z poł. XVIII w, z obrazem Matki Boskiej Pocieszenia oraz dwa rokokowe ołtarze boczne sprzed 1827 r. Warto zwrócić uwagę na portal u wejścia do zakrystii, o nadprożu w formie ściętego trójliścia oraz płytę nagrobną z XV w.

Kościół pw. Wszystkich świętych w Krakowie – Górce Kościelnickiej powstał w latach 1646-48 z fundacji Barbary Morsztynowej właścicielki Kościelnik. Jest to świątynia późnogotycka. Nawę i prezbiterium przykrywa jednokalenicowy gontowy dach wielopołaciowy. Wnętrze nakryte jest pozornymi sklepieniami kolebkowymi, które wraz ze ścianami pokryte jest polichromią z 1909 roku. Do wyposażenia kościoła należą dwa ołtarze rokokowe z XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Anielskiej z XVIII w., natomiast w bocznych – obrazy Chrystus i Samarytanka z XVIII w. oraz Serce Jezusa z lat 1952-56. Przy kościele stoi murowana dzwonnica bramna z 1823 r. fundacji hr. Józefa Wodzickiego.

Klasycystyczny dwór powstał w 1874 roku. Zaprojektował go Antoni Łuszczkiewicz dla właściciela Wadowa, Józefa Badeniego. Budynek jest murowanym pałacem o cechach neorenesansowych. Został zbudowany w miejscu wcześniejszego budynku, z którego pozostały tylko piwnice. Pałac jest asymetryczny, złożony z dwóch prostopadle ustawionych prostokątów, przykryty czterospadowym dachem o niewielkim kącie nachylenia. Wydłużony parterowy korpus z piętrowym ryzalitem od strony północnej urozmaicony został arkadowym portykiem, na którego belkowaniu znajduje się napis „Z DARÓW BOŻYCH” oraz płaskorzeźbione herby rodowe: Wężyk i Bończa. Od strony południowej zachowała się także dekoracja z fryzów poniżej dachu oraz umieszczona w niszy figura Matki Bożej, a poniżej figury kamienny wazon. Wokół pałacu założono park krajobrazowy, który mocno zdewastowany przetrwał do dziś.
Dwór był własnością Badenich do 1930, następnie został kupiony przez Zofię Kulinowską (zm. 1995), która mieszkała we dworze do 1945 roku. Potem w budynku znajdowała się szkoła, a od lat 70. XX wieku przedszkole. W latach 90. odnaleźli się spadkobiercy, którzy zrzekli się praw własności i przekazali dwór gminie. 2 listopada 2008 r. nad ranem wybuchł pożar na poddaszu dworu. Spłonęła część drewnianego strychu ze stropem i dachem. Obecnie sam budynek nie jest użytkowany i czeka na remont oraz pomysł na jego zagospodarowanie.