Krynki-Kruszyniany-Bobrowniki-Krynki

Zbiornik Ozierany o powierzchni 17 ha i kubaturze 155 tys. m3. został wybudowany w 2001r. Ten rezerwuar wody bazuje na źródliskach rzeki Świsłoczy. Zalew korzystnie wpływa na mikroklimat, oraz jest doskonałym środowiskiem dla bytowania ptactwa, w tym rzadkich gatunków jak: orzeł bielik, bąk, bączek, błotniak stawowy, wodnik, czapla biała. Odgrywa też nie bagatelna rolę, jako miejsce wypoczynku i rekreacji licznych rzesz turystów i amatorów wędkowania.

Krzywa rura ,woda ze żródła bardzo dobra

Zbiornik Ozierany o powierzchni 17 ha i kubaturze 155 tys. m3. został wybudowany w 2001r. Ten rezerwuar wody bazuje na źródliskach rzeki Świsłoczy. Zalew korzystnie wpływa na mikroklimat, oraz jest doskonałym środowiskiem dla bytowania ptactwa, w tym rzadkich gatunków jak: orzeł bielik, bąk, bączek, błotniak stawowy, wodnik, czapla biała. Odgrywa też nie bagatelna rolę, jako miejsce wypoczynku i rekreacji licznych rzesz turystów i amatorów wędkowania.

Zbiornik Ozierany o powierzchni 17 ha i kubaturze 155 tys. m3. został wybudowany w 2001r. Ten rezerwuar wody bazuje na źródliskach rzeki Świsłoczy. Zalew korzystnie wpływa na mikroklimat, oraz jest doskonałym środowiskiem dla bytowania ptactwa, w tym rzadkich gatunków jak: orzeł bielik, bąk, bączek, błotniak stawowy, wodnik, czapla biała. Odgrywa też nie bagatelna rolę, jako miejsce wypoczynku i rekreacji licznych rzesz turystów i amatorów wędkowania.

jedzenie

Przejście graniczne

Wieś Kruszyniany w XVII wieku została nadana przez króla Jana III Sobieskiego Tatarom, którzy wzięli udział w wojnie z Turkami stając po stronie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Społeczność tatarska po osiedleniu się zbudowała meczet, który po raz pierwszy wspomniany jest już w dokumentach z 1717. Obecny został zbudowany prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku lub w pierwszej połowie XIX wieku (dokładna data budowy nie jest znana), na miejscu dawniejszego meczetu. W 1846 budynek przeszedł remont, o której to dacie świadczy kamień znajdujący się w fundamencie obok wejścia dla kobiet.

W sierpniu 2008 udało się pozyskać dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zainstalowanie nowoczesnego systemu przeciwpożarowego w drewnianym budynku meczetu.

16 marca 2010 r. meczet w Kruszynianach zwiedził książę Karol[2].

Meczet w Kruszynianach jest wpisany na krajową listę zabytków Polski, a 22 października 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego został, wraz z meczetem w Bohonikach, uznany za pomnik historii „Bohoniki i Kruszyniany – meczety i mizary”[3].

Wieś Kruszyniany w XVII wieku została nadana przez króla Jana III Sobieskiego Tatarom, którzy wzięli udział w wojnie z Turkami stając po stronie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Społeczność tatarska po osiedleniu się zbudowała meczet, który po raz pierwszy wspomniany jest już w dokumentach z 1717. Obecny został zbudowany prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku lub w pierwszej połowie XIX wieku (dokładna data budowy nie jest znana), na miejscu dawniejszego meczetu. W 1846 budynek przeszedł remont, o której to dacie świadczy kamień znajdujący się w fundamencie obok wejścia dla kobiet.

W sierpniu 2008 udało się pozyskać dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zainstalowanie nowoczesnego systemu przeciwpożarowego w drewnianym budynku meczetu.

16 marca 2010 r. meczet w Kruszynianach zwiedził książę Karol[2].

Meczet w Kruszynianach jest wpisany na krajową listę zabytków Polski, a 22 października 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego został, wraz z meczetem w Bohonikach, uznany za pomnik historii „Bohoniki i Kruszyniany – meczety i mizary”[3].

Przejście graniczne

W 1429 roku zbudowano dwór książęcy przy drodze z Krakowa do Grodna. W 1434 roku w kryńskim dworze zorganizowano spotkanie Władysława Jagiełły z wielkim księciem litewskim Zygmuntem Kiejstutowiczem. W 1509 roku Zygmunt Stary nadał Krynkom herb, a w roku 1522 ufundował kościół. Prawa miejskie nadano w roku 1569 (bądź potwierdzono prawa nadane w początku wieku). Miasto rozwijało się dynamicznie. Pod koniec XVI wieku rozróżniano Stare i Nowe Miasto, powstawały wsie – przedmieścia. Krynki znajdowały się w ekonomii grodzieńskiej.

Przez Krynki wielokrotnie przechodziły rozmaite wojska. W 1706 roku, podczas wojny północnej w mieście zatrzymał się król Szwecji Karol XII.

W Krynkach od początku XVI wieku zaczęli osiedlać się Żydzi. Otrzymali w 1639 przywilej na założenie synagogi, cmentarza i mykwy, a także na rozwijanie handlu, budowę oberż i produkcję alkoholu. W 1789 w mieście mieszkało ok. 700 Żydów. Miejscowa gmina żydowska była większa od białostockiej i należała do najliczniejszych w tej części kraju. W II poł. XVIII wieku administratorem ekonomii grodzieńskiej został słynny reformator, podskarbi Antoni Tyzenhauz. Dzięki niemu przebudowano miasto nadając mu oryginalny układ przestrzenny z sześciobocznym rynkiem (placem gwiaździstym) oraz dwunastoma ulicami promieniście zeń wybiegającymi. Układ ten zachował się do dziś i jest to jedyny taki rynek w Polsce. Po rozbiorach Krynki znalazły się w zaborze rosyjskim.

W XIX wieku rozwinął się w mieście przemysł. Zakładano manufaktury włókiennicze, głównie przez Żydów i Niemców z Królestwa Polskiego. Największa była manufaktura Lipharta (założona w 1860 roku) zatrudniająca 106 pracowników. Rozwój przemysłu spowodował szybki wzrost liczby mieszkańców – do 3336 w 1878 roku. Ponad 80% stanowili Żydzi. Kryzys ekonomiczny lat 80. XIX wieku spowodował upadek włókiennictwa, natomiast przyczynił się do rozwoju garbarstwa. Liczba mieszkańców stale rosła, osiągając 10 000 w 1914 roku (90% stanowili Żydzi). Powstały liczne organizacje żydowskie. W Krynkach działało kilkanaście chederów (podstawowych szkół religijnych) i jedna jesziwa (szkoła średnia).

Na przełomie wieków w miasteczku rozwinął się silny ruch robotniczy, miasto stało się ogniskiem zapalnym ruchów strajkowych. W 1905 roku robotnicy-garbarze na kilka dni opanowali miasto, ogłaszając Republikę Krynecką.

Po I wojnie światowej miasto odbudowywało się z trudem. Duża grupa Żydów wyjechała do Ameryki i Palestyny. Liczba ludności zmalała o połowę.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 5.206 osób, wśród których 886 było wyznania rzymskokatolickiego, 801 prawosławnego, 6 ewangelickiego, 1 grekokatolickiego a 3.495 mojżeszowego, 3 mahometan i 17 bezwyznaniowców. Jednocześnie 1.083 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 703 białoruską, 1 niemiecką, 3.400 żydowską, 17 rosyjską, 1 gruzińską i 1 litewską. Było tu 734 budynki mieszkalne[5].

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 13 Eskadra Towarzysząca[6].

Po dwuletniej okupacji radzieckiej, w czerwcu 1941 roku miasto zajęli Niemcy. Przez utworzone tam getto przeszło ok. 6 tys. Żydów[7]. 2 listopada 1942 ok. 5 tys. Żydów z Krynek wywieziono do obozu przejściowego w Kiełbasinie pod Grodnem[7][8]. Getto szczątkowe zlikwidowano 24 stycznia 1943[7]. Kryneccy Żydzi trafili do obozu zagłady Treblince[8].

Między 21 a 24 lipca 1944 roku wojska 35 Korpusu 3 Armii Radzieckiej dowodzone przez generała majora Wiktora Żołudiewa toczyły walki o zdobycie umocnionego węzła obrony niemieckiej w Krynkach i okolicach. W trakcie inspekcji pierwszej linii atakujących wojsk pojazdy dowództwa korpusu dostały się pod ogień niemieckiej artylerii w wyniku czego poległ dowódca korpusu i kilkunastu towarzyszących mu oficerów i żołnierzy. W wyniku walk 3 Korpus wsparty przez siły 40 Korpusu generała lejtnanta Kuzniecowa wyzwolił miasto[9].

Zniszczone miasto nigdy nie odzyskało dawnej świetności. W 1950 roku odebrano mu prawa miejskie, które przywrócono w 2009[10]. Mieszkańcy Krynek trudnią się głównie rolnictwem. Miejscowość jest znana w regionie z produkcji wody źródlanej.

W Krynkach mieszkał pisarz białoruski Sokrat Janowicz.