W Rudawie znajduje się kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, uznawany za jedną z najstarszych ceglanych budowli małopolskiej wsi. Zbudowany został zapewne niedługo po męczeństwie św. Stanisława, Biskupa Krakowskiego (+1079).
renesansowy dwór wieżowy z XVII wieku, przekształcony potem na lamus. Po powojennej parcelacji majątku przez pewien czas służył jako budynek mieszkalny. Zaniedbany, w latach 60 zamienił się w ruinę. W drugiej połowie lat 60. został odremontowany. W latach 80. mieściła się w nim galeria „Lamus”. Obecnie nie użytkowany.
Siedlec w 1631 r. stał się częścią uposażenia klasztoru w Czernej i z tej okazji zbudowano w nim w roku 1640 nowy dwór. Po 120 latach, w 1766 r. przeor karmelitów w Czernej wzniósł nowy dwór oraz stajnie (obecna zabudowa), a poprzedni budynek zamieniono w spichlerz. W roku 1947 dworek stał się własnością Sióstr Duszy Chrystusowej.
Późnogotycki kościół pw. Nawiedzenia NMP został wzniesiony około 1510 r. w konstrukcji zrębowej z drzewa jodłowego, zapewne na miejscu poprzedniego. Później około 1530 r. dobudowano wieżę, w XVIII w. barokowa wieżyczkę na dachu, zaś w 1899 r. zakrystię i boczna kruchtę. Wnętrze zdobi dekoracja malarska z 1896 r. oraz na północnej ścianie zachowane fragmentu XVII-wiecznej polichromii ze scenami Męki Pańskiej.
Przejeżdżając w przeszłości obok tej kapliczki byłem przekonany że jest związana z pobliskim klasztorem w Czernej. Tymczasem została ona zbudowana w 2009 r. dla upamiętnienia śmierci w 2006 r. mieszkańca Dulowej
Źródło proroka Eliasza znajduje się w środkowej części Doliny Eliaszówki i ujęte zostało w oryginalną, kamienno-betonową obudowę w kształcie serca. Wykonana została ponad 100 lat temu. Ze źródłem związana jest miejscowa legenda głosząca, że każdy kto napije się wypływającej wody oraz obejdzie je dookoła, znajdzie prawdziwą miłość. Z tych też powodów funkcjonuje również druga nazwa dla tego obiektu – „Źródło Miłości”. Nad źródłem znajduje się kamienna kapliczka z 1848 r.
Miejsce to ma symbolizować biblijny teren nad potokie Kerit (Dolina Kerit), gdzie prorok mieszkał w grocie, pił wodę ze źródła i był karmiony przez kruka.
wykonana z kamienia kapliczka , ustawiona jest na niskim postumencie z jednym stopniem, ze środkową częścią wyższą i wysuniętą do przodu, zwieńczona kamiennym krzyżem. W środkowej części zabezpieczona kratą nisza z figurą św. Teresy od Dzieciątka Jezus – żyjącej w XVI wieku reformatorki zakonu karmelitańskiego, patronki zgromadzenia karmelitów bosych.
Na zboczu Doliny Eliaszówki znajduje się pochodzący z XVII w. Zespół Klasztorny Karmelitów Bosych. Zgodnie z regułą składa się on z klasztoru zbudowanego w kształcie regularnego czworoboku oraz kościoła znajdującego się wewnątrz czworoboku. W otoczeniu klasztoru zlokalizowano m.in. 12 pustelni z których zachowały się ślady czterech, zespół kaplic, stacje drogi krzyżowej, obiekty gospodarcze z XVII w. oraz dawny cmentarz. W kościele o jednolitym barokowym wyposażeniu z czarnego marmuru, znajdują się m.in.: w ołtarzu głównym obraz Tomasza Dolabelli z 1640 r., w bocznym otoczony kultem obraz Matki Boskiej Szkaplerznej XVIII w. W budynku klasztoru zlokalizowana jest kaplica i sanktuarium św. Rafała – o. Józefa Kalinowskiego (1835-1907), powstańca styczniowego i przeora klasztoru
Jedną z większych atrakcji Doliny Eliaszówki są ruiny przerzuconego przez głęboki jar tzw. Diabelskiego Mostu, łączącego klasztor w Czernej z wzgórzami siedleckimi, stanowiąc połączenie klasztoru z miejscowością Siedlec, która stanowiła uposażenie klasztoru. Wybudowany został w latach 1671-1691. Zbudowany został z kamieni i przypomina swoim wyglądem rzymskie akwedukty. Od 1889 r. z powodu znacznego już uszkodzenia most przestał być używany.
Zaraz za Diabelskim Mostem znajdowała się Brama Siedlecka, kapliczka, w której odprawiano nabożeństwa dla ludności oraz budynek z pokojami mieszkalnymi i pralnia. Obecnie są to ruiny.
Nazwa źródła wywodzi się od biblijnego proroka Elizeusza. Z tego źródła pobliski klasztor czerpie wodę dla swoich potrzeb, powyżej źródła stoi niewielki budynek, który pompuje wodę do klasztoru.
kościół wybudowano z fundacji Adama Potockiego w latach 1832-44.
Istniejący kościół jest krótszy niż przewidywały to plany. Powodem tego była rezygnacja Potockich z budowy jednego przęsła gdyż już w trakcie budowy kościoła przygotowali sobie na mauzoleum rodowe kaplicę w katedrze na Wawelu.
Pałac wzniesiony został w latach 1850-1857 jednak Ciągłe przeróbki rezydencji trwały aż do 1870. W 1871 zmieniono fasadę główną, a po 1893 przedłużono skrzydło zachodnie według projektu Zygmunta Hendla. Na przeł. XIX i XX w. dobudowano jeszcze skrzydło gospodarcze, tworząc dziedziniec gospodarczy.
Potoccy przeprowadzili się tutaj w 1862 i w ich posiadaniu pałac znajdował się aż do II wojny światowej - tu znajdowało się centrum rodowe tzw. 'krzeszowickiej' linii Potockich. W 1940 pałac stał się letnią rezydencją generalnego gubernatora Hansa Franka.
Po wojnie majątek wraz z pałacem został znacjonalizowany. W pałacu siedzibę miał ośrodek szkolno-wychowawczy, a następnie dom opieki dla dzieci i młodzieży. Wówczas rozpoczął się proces jego destrukcji.
Obecnie pałac ponownie znajduje się w rękach rodziny Potockich
Pałac to dawny lamus zaadaptowany przez Artura Potockiego w latach 1820-1822 na tymczasową rezydencję Potockich. W okresie budowy tzw. nowego pałacu zamieszkiwała w nim rodzina Potockich, a później wyżsi urzędnicy hrabstwa Tęczyńskiego oraz m.in. Józef Chłopicki.
Zdrój "Kapliczka pod Matką Boską" lub Kapliczka "Pod Twoją Obronę" to zbiornik siarczanej wody leczniczej w Krzeszowicach.
W 1858 roku wybudowano zbiornik wody siarczanej, do którego pompowano wodę ze Źródła Głównego (Zdroju Głównego), by podnieść jej poziom. Z niego woda dostawała się do łazienek zdrojowych drewnianymi rurami. W roku 1857 Zdrój Główny został ocembrowany cegłami i zmniejszono obwód studni, dzięki czemu wzrósł w niej poziom wody. Zaprzestano pompowania jej do zbiornika w tzw. kapliczce. W 1858 roku tzw. kapliczka uzyskała teraźniejszy wygląd.
Pałacyk Vauxhall został wybudowany w latach 1783-1786 według projektu nadwornego architekta Szczepana Humberta na polecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej jako dom zdrojowy z salami zabaw.
Jest to brama wjazdowa w stylu neogotyckim z 2 pol. XIX w. do Zwierzyńca należącego do zamku Tenczyn. Jest to jedyna z czterech bram Zwierzyńca, która dotąd przetrwała. Krzeszowice. Ma ona charakter ozdobny (obecnie bez skrzydeł bramy), po obu stronach drogi stoją wysokie ceglane wieże (filary) z sokołami i chartami. Brama składa się z sześciu ceglanych filarów. Dwa środkowe otaczały główną bramę, wieńczyły je rzeźby przedstawiające jelenie, natomiast w górnej ich części ozdobione zostały głowami zwierząt. Nad bramą główną znajdowała się odlana w żeliwie ażurowa rama zwieńczona herbem rodu Potockich z pobliskich Krzeszowic — jej właścicieli.
od skały zaczyna się droga prowadząca m.in. do Rezerwatu Przyrody "Zimny Dół". Polecam albowiem znajdujące się tam głazy tworzą robiące duże wrażenie labirynty, korytarze, nisze itp. Rezerwat jednak zdecydowanie dla pieszych.
Dolina Mnikowska to wąwóz o długości około 2 km w dolinie Sanki, położony w Mnikowie.
Północna część wąwozu stanowi utworzony w 1963 r. krajobrazowy rezerwat przyrody o powierzchni 20,89 ha na obszarze Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.
Głębokość wąwozu wyciętego w wapieniach jurajskich dochodzi do 80 m. Skały tworzą bardzo strome ściany, wrota skalne lub pojedyncze iglice. Znajduje się w nich ok. 10 jaskiń, noszących ślady zamieszkania. W górnej części rezerwatu, tuż przy ścieżce szlaku turystycznego wybija Źródło w Dolinie Mnikowskiej. Wypływająca z niego woda uchodzi do Sanki płynącej dnem doliny.
W środkowej części rezerwatu znajduje się polanka. Ponad nią, w południowych ścianach w zakolu zwanym Cyrkiem, we wnęce skalnej urządzono ołtarz z dużym naskalnym obrazem Matki Boskiej Skalskiej. Pierwotny obraz, namalowany przez Walerego Eljasza-Radzikowskiego w 1863 r., został zniszczony i nieudolnie odtworzony.
Dwór wybudowany został przez kamedułów z Bielan w XVII w., z przeznaczeniem dla zarządców lub prywatnych dzierżawców. Dwór mnikowski wraz z folwarkiem pozostawał w rękach i pod bezpośrednim zarządem ojców kamedułów do roku 1928 kiedy to został wydzierżawiony Zgromadzeniu Sióstr Albertynek z przeznaczeniem na zaplecze gospodarcze przytulisk zgromadzenia w Krakowie. W roku 1950 folwark został upaństwowiony sam dwór zaś nadal pozostał w rękach Sióstr Albertynek jako dom zakonny.
Zbudowany w latach 30. XX wieku dwór będący siedzibą zarządcy ma charakter wolnostojącej willi, wybudowanej w tzw. „stylu dworkowym".
Obecnie w budynku jest Szkoła Podstawowa im. kpt. pil. Mieczysława Medweckiego.
W 1666 roku właścicielka zamku w Morawicy, Izabella z Tęczyńskich Opalińska podarowała jedną partię zamku kościołowi z przeznaczeniem na plebanię. Plebania po roku 1871 została częściowo przebudowana. Pod plebanią, do dzisiaj zachowały się wykute w litej skale podziemne chodniki umożliwiające ucieczkę podczas oblężenia. W 2019 roku w murach plebanii odkryto dobrze zachowane pozostałości romańskiego palatium o długości 17 metrów i szerokości 6,8 metrów, które mogło zostać zbudowane na przełomie XI i XII wieku.
W 1743 roku na miejscu starego kościoła z 1408 r. zbudowano obecny kościół — barokowy, który podobnie jak XVIII-wieczna dzwonnica; stoi on na fundamentach dawnego zamku, którego początki sięgają XII wieku.
Pod koniec XIX wieku, Dominik ks. Radziwiłł, w Aleksandrowicach, na miejscu starego rozebranego w 1895 roku dworu wybudował nowy neoklasycystyczny dwór przeznaczony na letnią rezydencję. Powstałe w tym miejscu około 1900 roku zabudowania dworskie obejmowały dwór, oficynę oraz liczne zabudowania gospodarcze: stajnie, spichlerze, czworaki. Po 1945 roku majątek Radziwiłłów został przekazany dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w tym miejscu utworzył istniejący do dziś Instytut Zootechniki.
Pałac zbudował pod koniec XVII wieku kanclerz wielki koronny Jan Szembek. Później rezydencja należała do Darowskich, Sołtykow i Homolaczów, a w końcu Radziwiłłów, w rękach których pozostała do II wojny światowej. Książę Dominik Radziwiłł pod koniec XIX wieku dokonał gruntownej przebudowy pałacu według projektu Tadeusza Stryjeńskiego. W pałacu znajduje się dziś siedziba dyrekcji Instytutu Zootechniki UJ. W pięknych salach organizowane są konferencje, a w bocznym skrzydle mieści się część hotelowa. Pałac otoczony jest renesansowym parkiem założonym w XVI wieku.
W 1885 roku Schoenowie wybudowali swoją rezydencję, nazwaną wtedy "dolnym pałacykiem" (dla odróżnienia od pałacu "górnego", który znajdował się na miejscu obecnego mydlnickiego kościoła).
Obecnie dawny dworek Schoenów jak i budynki gospodarcze stanowią własność Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Skomentuj