Jaworzno -- Gród na Górze Birów

Dzisiejsza Przedobiadowa rajza na Gród na Górze Birów

Gród na Górze Birów – zrekonstruowany gród na wzgórzu Birów na Wyżynie Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca. Wzgórze posiada charakterystyczne zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadało bardzo dobre cechy obronne. Wzgórze było miejscem osadnictwa wielu różnych kultur.

Pod koniec XII wieku, w okresie rozbicia dzielnicowego Polski wybudowano tutaj gród, w którego obronne mury wkomponowano istniejące naturalne skały, brakujące fragmenty uzupełniono kamienno-ziemnym wałem skrzyniowym. Przypuszcza się, że w czasie pokoju przybywało w nim kilkunastu wojów, w czasie zagrożenia zwiększano stan liczebny załogi. Wojowie mieszkali prawdopodobnie w wykonanych ze skór namiotach. Gród został zniszczony w pierwszej połowie XIV wieku podczas walk Władysława Łokietka z Czechami. Podczas zdobywania grodów w owym czasie używano zapalających strzał z łuków i kusz, a drewniane elementy konstrukcji były podatne na ogień, którego nie było czym gasić – w grodzisku brak było bowiem wody. Archeolodzy znaleźli spalone resztki konstrukcji grodu, groty strzał i bełtów, noże bojowe, fragmenty mieczy i toporów, a także dobrze zachowany srebrny grosz praski Wacława

Po spaleniu gród nie został odbudowany. Jego rolę przejął niedługo potem wybudowany, pobliski, murowany z kamienia Zamek w Ogrodzieńcu. Z czasem pozostałości grodu na Górze Birów uległy w terenie zatarciu. O istnieniu tutaj grodu dowiedziano się dopiero po przeprowadzeniu w latach 90. XX wieku prac archeologicznych. Podjęto decyzję o jego odbudowie i od 2018 r. gród został udostępniony do zwiedzania. Wybudowano wieżę bramną z wałem skrzyniowym, chatę, w której mieszkał wódz, oraz wieżę strażniczą i obserwacyjno-obronną. W gablotach zgromadzono znalezione przez archeologów artefakty i odtworzono życie codzienne Słowian z tego okresu