Po pierwszej wojnie światowej, zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim oraz II i III Powstaniu Śląskim Niemcy były zmuszone na mocy Traktatu Wersalskiego zwrócić Polsce ziemie zagarnięte podczas rozbiorów. Około 1 miliona mieszkańców deklarujących swoją niemieckość, optowało za państwem niemieckim. Masowo opuszczali te ziemie i wyruszali do Niemiec (Republiki Weimarskiej). Nazwano ich "optantami" i budowano dla nich domy do zamieszkania, „Optantenhauser”. W Dębnie to domy na ulicy Grunwaldzkiej.
Gudzisz. Mała Elektrownia Wodna, obiekt zabytkowy, oddana do użytku w 1923 roku (jest od strony rzeki widoczny napis 1923. Elektrownia działa bez przerwy do dziś i jest przykładem, jak w czysty sposób można pozyskać energię elektryczną. Wydajność elektrowni wynosi do 170 kW.
Smolnica. Grodzisko „Smoliniec”, w jednym z najpiękniejszych miejsc Pomyśla, na pagórkowatym cyplu wciśniętym między dwa jeziora, Czaple Wielkie i Czaple Małe. Od północy grodzisko opływa rzeczka Kosa płynąca między jeziorami. Od południa wykopany rów pęłnił rolę fosy. Gród był użytkowany przez Słowian co najmniej od drugiej połowy IX do XI w. Pozostałe po nim grodzisko typu pierścieniowatego, dobrze zachowane. Wały w stosunku do wnętrza (majdanu) wznoszą się na 2 m, oraz do 7 metrów nad poziom jezior. Gród stanowił element systemu chroniącego lokalne szlaki handlowe.
Smolnica. Wczesnogotycki kościół, jednonawowy na rzucie prostokąta o wymiarach 20 × 9,3 m, bez chóru, wzniesiony w 2 połowie XIII w. z granitowej kostki układanej w regularnym wątku, z masywną zachodnią wieżą o szerokości równej nawie. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1337 roku, w XIV wieku nadbudowano wieżę oraz wzniesiono kruchtę południową. Kościół odbudowany w latach 1983–1984 przez mieszkańców, z zachowaniem wczesnogotyckiej formy.
Sarbinowo. Istniejący zabytkowy budynek szkoły wybudowano w 1905 roku. Natomiast 19 lutego 1999 roku otwarto nowy, dobudowany segment szkoły podstawowej.
Kościół św. Józefa Oblubieńca
Pałąc von Ostenów w ruinie
Dęby pomniki przyrody w parku pałącowym
Warnice budynki folwarczne
Wodospad ruiny młyna "Smoliniec"
Czworak, dom pracowników folwarcznych z przełomu XIX/XX wieku
Domy wybudowane przez Towarzystwo Parcelacyjne w pierwszej ćwierci XX wieku
Domki wybudowane przez Towarzystwo Parcelacyjne w pierwszej ćwierci XX wieku
Kościół średniowieczny otoczony murem
Wielkie i stare drzewo wiąz
Dawna kaplica templariuszy z XIII w.
Ziębowa Góra 55,3 m n.p.m.
Wspaniały punkt widokowy na Chwarszczany, na kościół templariuszy, na torfowiska Gudzisz, na dolinę Myśli, na Górę Szubieniczną, na Wąwóz Sarbinowski czyli Dolinę Żabiego Potoku. Na zdjęciu widok Szubienicznej Góry.
Gospodarstwo Agroturystyczne
z przebogatą ofertą
Dawny dom pastora,
budynek bardzo nietypowym
ośmiobocznym zarysie, obrośnięty efektownym bluszczem.
Pomnik bitwy pod Sarbinowem.
Podczas wojny siedmioletniej (1756-1763) Prusy stoczyły tutaj bardzo krwawą bitwę z Rosją.
Bitwa nierozstrzygnięta, każda ze stron chce uważać się za zwycięzcę.
Skomentuj