Bądźmy dobrze obuci - śladami przemysłowego dziedzictwa koncernu Bata.

Dziś trudno uwierzyć, że pierwsza, wykonana maszynowo i seryjnie para obuwia, zeszła z taśmy produkcyjnej dopiero w 1932 roku. Wydarzenie miało miejsce w Chełmku, w fabryce Polskiej Spółki Obuwia Bata. Tomasz i Jan Bata, genialni czescy przemysłowcy i wizjonerzy stworzyli światowe imperium obuwnicze, a miasto nad Przemszą stało się jego częścią. Innowacyjność technologii, organizacji pracy, reklamy i zbytu, sprawiły, że marka koncernu Bata należy do światowej czołówki. Wizyta w Chełmku pozwoli dostrzec, że ich misja i dokonania daleko wyprzedziły epokę. Wędrówkę w poszukiwaniu śladów działalności czeskich wizjonerów rozpoczynamy od dworca Chełmek Fabryka. Sprawna kolej, spławna rzeka Przemsza, rozbudowana sieć dróg, były jednymi z decydujących czynników powstania fabryki. Zachowane z tego okresu pamiątki, zdjęcia, dokumenty, maszyny, urządzenia gromadzi i upowszechnia miejscowy ośrodek kultury. Kolekcję zbiorów oglądamy w należącym do ośrodka Domu Pamięci Baty przy ul. Staicha. Stąd kierujemy się na teren dawnej fabryki. Jedynym zachowanym obiektem w obecnej strefie przemysłowej, jest okazały, modernistyczny budynek kotłowni. Kolejnym miejscem gromadzenia świadectw przemysłowego dziedzictwa jest siedziba MOKSiR przy placu Kilińskiego. W zaadoptowanej na ośrodek kultury, dawnej fabrycznej kantynie, mieści się galeria sztuki, kino oraz unikalna kolekcja maszyn i urządzeń obuwniczych. Z przedpola fabryki kierujemy się na Starą Kolonię. Dawne osiedle pracownicze jest dobrze zachowanym zespołem ceglanych, modernistycznych budynków o niewielkich gabarytach, tworzących harmoniczną całość
z otaczającą zielenią i terenami rekreacyjnymi. Od strony zachodniej osiedle zamyka park oraz sportowy kompleks kortów tenisowych. Pas zieleni wyraźnie dzieli strefę produkcyjną od mieszkalnej. W okresie międzywojnia, osiedle było zalążkiem mającego powstać miasta – ogrodu. Zakładano, że nowy Chełmek będzie liczył około 15 tysięcy mieszkańców. Wydajnie pracujących, godnie mieszkających, szczęśliwych, uprawiających sport i regenerujących siły w otoczeniu zieleni i przyjaznej architektury. Był to jeden z elementó nowoczesnej utopi, konsekwentnie realizowany w Chełmku i na całym świecie przez Tomasza i przyrodniego brata Jana Batów. Kontynuator dzieła, Jan, uważał, że jedną z podstaw godnego życia jest bycie dobrze obutym. Jak widać, ambicje Batów sięgały o niebo dalej. Opuszczamy Chełmek, kierując się w stronę Paprotnika i pobliskiego Libiąża. Na rozległych łąkach w pobliżu dzisiejszej ulicy Kościuszki w 1938 roku batowskie związki zawodowe „Rodzina Szewska”,
z pracowniczych składek ufundowały samolot, doposażając polską armię. Na rozległych wzgórzach dzielnicy Libiąża Jazdówka, funkcjonował należący do fabryki kamieniołom a w pobliżu działała batowska szkoła szybowcowa. Pasją braci było lotnictwo, to ono gwarantowało szybką i skuteczną komunikację między fabrykami w różnych zakątkach świata. Udajemy się malowniczą trasą przez las w kierunku Bobrka. W parku należącym do okazalej posiadłości książąt Sapiehów, w 1931 roku wylądował pilotowanym przez siebie samolotem, Tomasz Bata, by dokonać transakcji terenów pod budowę fabryki w Chełmku. Warto poświęcić więcej czasu na zwiedzenie ciekawej miejscowości. Następnie udajemy się na gruntownie odnowiony rynek w Oświęcimiu. Tu w reprezentacyjnej części rynku stolicy powiatu, funkcjonował jeden z czterystu, eleganckich, nowoczesnych, a zarazem egalitarnych sklepów firmowych Bata w Polsce. Jedną z tajemnic sukcesu, był perfekcyjnie wymyślony i realizowany handel, którego „dźwignię” stanowiła nowatorska reklama. Jej retoryka w prosty, sugestywny sposób, przekonywała klienta, że jest panem, a pełnię życiowego szczęścia osiągamy, będąc dobrze obuci. Warto przypomnieć, że twórcy obuwniczego imperium, byli autorami ogromnej ilości reklamowych sloganów, haseł i sentencji. Wycieczkę śladami wizji i modernizacji kończymy na oświęcimskim dworcu PKP.

Przed wyruszeniem na szlak warto zapoznać się mailto:http://moksir.chelmek.pl/historia/zabytki-i-atrakcje-turystyczne/270-dziedzictwo-baty