Śladami przeszłości wokół Jeziora Lednickiego

Lednogóra - wieś wymieniana w źródłach od 1399 roku. Nad brzegiem jeziora w XIX wiecznym parku neogotycki kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP wzniesiony w 1895 r. z wieżą Szachulcową

Rybitwy - wieś wymieniana już w XII w. We wsi dwa dwory nad jeziorem. W tym miejscu znajduje się mniejszy dwór pochodzący z połowy XIX w. Być może jest kontunuacją założenia dworskiego funkcjonującego na pobliskiej wyspie Ledniczce od XV w., a będącego rodową siedzibą rodu Latalskich.

Obiekt konstrukcji szkieletowej (szachulcowej), przykryty dachem naczółkowym.

Zespół budynków przeniesonych i zrekonstruowanych w latach 1975 - 1992. Budynki oryginalne przeniesione:
- lamus (XVIII w.), Gniezno, woj. wielkopolskie — obiekt konstrukcji sumikowo-łątkowej, przykryty dachem czterospadowym łamanym brogowym.
- chałupa (1737 r.), Marianowo, gm. Wieleń, woj. wielkopolskie — obiekt konstrukcji sumikowo-łątkowej z narożnikiem frontowym na węgieł prosty, wąskofrontowy, przykryty dachem dwuspadowym z narożnym podcieniem wnękowym.
- stodoła (1897 r.), Chojniki, gm. Nowy Tomyśl, woj. wielkopolskie — obiekt konstrukcji zrębowej, trzysąsiekowy z dwoma przejezdnymi klepiskami, przykryty dachem dwuspadowym z tremplem. Przykład budownictwa olęderskiego w Nowotomyskiem.

Zrekonstruowany na terenie Parku Krajobrazowego wiatrak z XIX wieku.

Dwór z przełomu XIX i XX wieku rozebrany i odbudowany w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Ostatnim autentycznym założeniem zabudowy jest siedmiorak pracowników folwarcznych stojący przy brukowanej drodze prowadzącej do dworu.

Imiołki - wieś wymieniana w źródłach od 1243 r.
Pola Lednickie - miejsce corocznych zgromadzeń religijnych młodzieży z całej Polski i świata.
Na terenie obiektu w 2007 r. ojcowie dominikanie otworzyli Muzeum-Dom Jana Pawła II.

Brama Trzeciego Tysiąclecia w kształcie ryby, jednego z symboli chreześcijaństwa. Obok bramy metalowa dzwonnica.

W Waliszewie odkryto ślady osadnictwa sięgające neolitu (ok. 5 tys. lat temu). Wieś o pierwotnej nazwie Waliszew istniała już w I-ej połowie X w. i była związana z grodem na Ostrowie Lednickim. W XIII wieku weszła w skład dóbr kapituły gnieźnieńskiej (pierwsze wzmianki w 1253 roku). W 1331 roku Waliszewo zostało zniszczone w wyniku najazdu Krzyżaków.
Pierwszy kościół zbudowano w XIV wieku. Obecna drewniana świątynia została wzniesiona w 1759 roku i konsekrowana w 1763 roku.
Jest to budowla jednonawowa o konstrukcji zrębowej, oszalowana, orientowana. Na krytym gontem dwuspadowym dachu wieżyczka na sygnaturkę. Od strony północnej przylega zakrystia. We wnętrzu ołtarz główny późnobarokowy z XVII-to wiecznymi rzeźbami św. św. Stanisława i Wojciecha nad bocznymi bramkami, barokowe ołtarze boczne z obrazami Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Katarzyny po lewej stronie i sceną Zwiastowania po prawej, rokokowa ambona i XVIII-to wieczna chrzcielnica.

Pierwszy kościół został ufundowany przed 1404 rokiem. Kolejną świątynię wzniesiono z drewna w połowie XVIII wieku. Spłonęła sto lat później. Obecny, murowany kościół stanął w 1856 roku. Świątynię została konsekrowana w 1937 roku.

W tym miejscu należy zjechać z asfaltu na drogę gruntową biegnącą wzdłuż pola malin, pewnie właściciel nie powinien się pogniewać po skosztowaniu kilku sztuk prosto z krzaków. Smacznego :)

Ostrów Lednicki – wczesnośredniowieczne stanowisko archeologiczne położone na wyspie o tej samej nazwie, na Jeziorze Lednickim. Jedno z najważniejszych miejsc dla historii Polski. Za panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego Ostrów był jednym z głównych ośrodków obronnych i administracyjnych Polski. W tym historycznym miejscu toczy się akcja powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego Stara baśń wskrzeszająca zamierzchłe czasy pogańskich Słowian.
Pierwsze źródła pisane dotyczące Ostrowa pochodzą z bulli papieża Innocentego II z 1136 roku, poza tym kronika śląska z XIII w. podaje obszerne relacje o świetności wyspy. Ale historia tego ośrodka rozpoczęła się znacznie wcześniej. Wyspa była już zamieszkiwana w neolicie - młodszej epoce kamiennej, a więc wcześniej niż w 1800 r p.n.e. Natomiast wczesnośredniowieczna osada Lednicka sprowadza się do przemian polegających na wybudowaniu fortyfikacji grodowej zajmującej jej południową część, realizacji wewnątrz przestrzeni okolonej drewniano-ziemnymi wałami programu związanego z monumentalną architekturą kamienną — tj. wyposażeniu tego grodu w dwie wolno stojące budowle: pałac (palatium) władcy połączony z kaplicą oraz kościół z prostym zamknięciem prezbiterium.

Na wyspie, w centrum plemienia Polan (tuż obok ważnego, dawnego strategiczno-handlowego traktu lądowego oraz wodnego między Poznaniem a Gnieznem), zachowały się pozostałości grodu oraz relikty najstarszego w Polsce zespołu preromańskiej architektury pałacowo-sakralnej (z basenami do chrztu) i wolno stojącego kościoła cmentarnego z grobami w nawie i aneksach. Obydwa obiekty wzniesiono w czasach panowania Mieszka I (tuż przed 966).
Wyspę wyposażono w drogi wiodące od mostowych przyczółków podgrodzia, ku zachodniemu oraz wschodniemu brzegowi Jeziora Lednica. Zlokalizowano tu także miejsca pochówków osób o najwyższym statusie społecznym. Kres świetności Ostrowa Lednickiego przyniósł najazd Brzetysława I Czeskiego w 1038 roku, kiedy zniszczono mosty i spalono gród. Po tym wydarzeniu odbudowano kościół, a osadę otoczono nowym wałem drewniano-ziemnym (zachowanym do dziś) o wysokości dochodzącej do 9 m. Nigdy jednak wyspa nie odzyskała już dawnej funkcji i rangi, choć osadnictwo przetrwało do XIII-XIV wieku. Status głównego ośrodka władzy przejmują w tym rejonie Pobiedziska, gdzie m.in. znajduje się jeden z książęcych dworów. Później Ostrów Lednicki pełnił już tylko rolę cmentarza.

Pałac wzniesiony na rzucie prostokąta (32 x 14 m) ma wyraźnie wydzielone pomieszczenia. Największe, usytuowane w zachodniej części, było podzielone trzema łukami arkadowymi na dwa trakty. Arkada uwieczniona na XIX-wiecznej rycinie stanowiła środkowy łuk tej konstrukcji. Pozostałe cztery pomieszczenia pałacu służyły różnym funkcjom. Najwęższe, w środkowej partii, ograniczone dwoma równoległymi ścianami, pełniło rolę drewnianej klatki schodowej. Piętro pałacu zasadniczo powielało podział parteru. Reprezentacyjna aula znajdowała się zapewne na piętrze w zachodniej części pałacu. Wyspowy pałac z kaplicą po jego wzniesieniu ok. 966 r. przebudowywano jeszcze dwukrotnie. Pierwsza z przebudów (w przedromańskim wątku budowlanym) nastąpiła najpewniej ok. 1000 r., kolejna, tym razem już w romańskiej technice murów, w XII w.

Kaplica - mury zachowały się w najwyższym fragmencie do wysokości 3 m, założona była na planie krzyża greckiego. W miejscu przecięcia się naw umieszczono cztery filary, każdy o przekroju ćwiartki koła, które wspierały centralnie usytuowaną wieżę i wydzielały wygodne obejście w ramionach krzyża. Wschodnią ścianę kaplicy zamykała apsyda ołtarzowa, a w zachodniej znajdowało się wejście do pałacu. W narożniku południowo-zachodnim zachował się głęboki otwór studni.
Baptysterium - Na poziomie zalegania najstarszej posadzki kaplicy umieszczone były baseny służące do liturgii chrzcielnej. Każdy z nich powielał kształt połowy krzyża. Baseny wraz z pomieszczeniami towarzyszącymi tworzyły prawdopodobnie kaplicę baptyzmalną, wzniesioną przede wszystkim na użytek władcy. Przebudowa budynku około 1000 roku doprowadziła do likwidacji basenu północnego i zmiany formy południowego, który pełnił pierwotne funkcje do około 1038-1039 roku.

Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach to centralne muzeum typu skansenowskiego w Wielkopolsce, dzięki któremu możemy posiąść wyobrażenie jak dawniej wyglądała nasza wieś i czym różniła się od wsi w innych regionach naszego kraju. Jego położenie w sąsiedztwie Ostrowa Lednickiego uświadamia nam też jaką drogę przeszła kultura tego regionu doprowadzając do powstania pierwszego silnego organizmu państwa polskiego, a później po jego załamaniu się do utrzymania roli jednego z najważniejszych regionów gospodarczych i kulturalnych kraju.
Możemy zobaczyć tutaj obiekty architektoniczne przeniesione z różnych części Wielkopolski, m. in. z okolic Chodzieży, Gniezna, Kalisza, Krotoszyna, Leszna, Nowego Tomyśla, Poz¬na¬nia, Trzemeszna, Uniejowa i Witkowa. W Dziekanowicach zobaczymy więc przykłady wszystkich konstrukcji architektonicznych stosowanych w Wielkopolsce: konstrukcje zrębową (wieńcową), sumikowo-latkową oraz szkieletową wypełnianą zarówno szachulcem – gliną i sieczką, jak i cegłą. To ostatnie rozwiązanie – konstrukcja szkieletowa wypełniona cegłą, jest popularnie określane jako mur pruski.

Uwagę każdego odwiedzającego Wielkopolski Park Etnograficzny zwrócą zapewne trzy wiatraki, ustawione na wzgórzu. Dwa z nich to wiatraki drewniane – tzw. partlak i koźlak, zbudowane w XIX wieku, trzeci wiatrak to murowany holender. Wszystkie trzy widać niemal z każdego miejsca muzeum.

Obiekt murowany z cegły, parterowy z dwoma alkierzami od strony ogrodowej, przykryty dachem czterospadowym łamanym. Przykład budownictwa dworskiego.

Widok na Ostrów Lednicki

Gród na Ostrowie Lednickim, mający obecnie status Pomnika Historii, to jedno z najważniejszych miejsc okresu początków państwa polskiego. W tym czasie pełnił on rozliczne funkcje stanowiąc m.in. jedną z głównych rezydencji władcy, ośrodek sakralny państwa (chrtów - chrystianizacji), miejsce pochowków elit oraz rejon szczególnej militaryzacji (z udziałem najemników ze Skandynawii).

Kościół drewniany z 1719 r. przeniesiony z Wartowic k. Uniejowa. Obiekt konstrukcji zrębowej obitej deskami, jednonawowy z prezbiterium, kaplicą, zakrystią i kruchtą.

Kaplica z 1765 r. z Otłoczyna k. Aleksandrowa Kujawskiego. Obiekt konstrukcji zrębowej, przykryty dachem dwuspadowym.

Chałupa z wyszynkiem (XVIII w.), Sokołowo Budzyńskie, gm. Budzyń. Obiekt konstrukcji zrębowej połączonej z konstrukcją szkieletową (szachulcową), wąskofrontowy, przykryty dachem dwuspadowym z pięciosłupowym podcieniem szczytowym.