Trasa z Rejowca na Podgórze

Zespół pałacowo-parkowy w Rejowcu. Pałac klasycystyczny wybudował w XVIII wieku Wiktoryn Zaleski. Najprawdopodobniej rozbudowany w partii skrzydeł bocznych na przełomie XIX – XX w. Pełnił rolę rezydencji możnych rodów szlacheckich i arystokratycznych, m. in. Ossolińskich, Ks. Woronieckich, hr. Łubieńskich, w ostatnim okresie (do 1944 r.) należał do Budnych - przedstawicieli nowej burżuazji przemysłowej. W bezpośrednim otoczeniu pałacu znajduje się XIX-wieczny park angielski, przekształcony w w. XX, silnie zredukowany po ostatniej wojnie. W skład zespołu wchodzą obecnie: pałac, oficyna pałacowa, zapewne z XVIII w., przekształcona w w. XIX i XX oraz czworak wzniesiony równocześnie z pałacem.

Cerkiew św. Arch. Michała wzniesiona staraniem parafian i starosty chełmskiego w 1797 roku. Od 1919 roku zamieniona na kościół katolicki. Zniszczona po koniec 1944 roku w wyniku działań wojennych. W latach 90 - tych rozpoczęto restaurację cerkwi.

Neogotycki kościół parafialny (pocz. XX w.) pw. św. Jozafata. Kościół p.w. św. Jozafata w Rejowcu, neogotycki, wybudowany został w latach 1906 - 1907 w/g projektu architekta Szyllera z fundacji Marii i Jozefata Budnych. Fundatorzy pochowani są w krypcie świątyni. Kościół ten konsekrował biskup Marian Fulman. Tą jednonawową bryłę kościoła zamyka trójboczne prezbiterium z dwiema zakrystiami oraz wysmukła wieża na planie kwadratu po przeciwnej stronie, przy ścianie frontowej. Cztery kondygnacje wieży są różnej wysokości, przedzielone gzymsami a jej ściany poszczególne kondygnacje zdobią okna różnych wzorów. Górną kondygnację wieży stanowią trójkątne gotyckie szczyty, na każdym boku zawierające po trzy okna. Wieżę nakrywa strzelisty hełm. Na wieży zawieszono dzwon pochodzący z Wrocławia, uratowany przed rabunkiem po II wojnie przez Rosjan. Druga wieżyczka, na sygnaturkę, umieszczona jest na dachu świątyni na końcu nawy i początku prezbiterium. Piękno bryły kościoła podkreślają biało wykończone gzymsy, elementy ściany frontowej i skarpowania. Wnętrze świątyni zdobią drewniane neogotyckie ołtarze. Ołtarz główny zawiera w sobie figurę św. Jozafata patrona kościoła. Ołtarze boczne posiadają zasuwy obrazowe i tak: - ołtarz lewy Ukrzyżowania zasłaniany jest obrazem Serca P.Jezusa - ołtarz prawy z wizerunkiem św. Marii Kleofasowej posiada zasuwę z wizerunkiem św. Józefa Oblubieńca.

Pierwotne przeznaczenie i czas powstania tego obiektu nie zostało definitywnie wyjaśnione. Wszystko wskazuje, że budynek został wzniesiony na początku XVIII wieku, około 1720 r. z przeznaczeniem na ratusz miejski. Funkcję municypalną miał pełnić do 1810 r. Wśród mieszkańców Rejowca panuje przekonanie, że był to dom Mikołaja Reja. Jest to z pewnościa najstarszy budynek w obrębie rejowieckiego rynku. Po roku 1810 przeszedł w prywatne ręce. Spełniał w tym czasie kolejno funkcje mieszkalną, karczmy i sklepu z artykułami kolonialnymi. Prowadzony był przez kupców żydowskich. Budynek murowany z kamienia wapiennego tzw. opoki. z wstawkami z czerwonej cegły. Wewnątrz w układzie trzytraktowym na osi, w której mieści się arkada komina zbiorczego. Najcenniejszą częścią budynku to strona wschodnia z ciekawym trójkątnym przyczółkiem.

Na początku XX w w rynku rejowieckim zainstalowano pompę ssąco-tłoczącą firmy Troetzer i Co. Varsovie. Ujęcie wody w ciasnej zabudowie rynku było dobrodziejstwem dla mieszkańców i straży pożarnej. Nadmiar wody rozlewany w trakcie napełniania wiader wpływał do dwóch dużych podziemnych zbiorników wybudowanych do celów gaśniczych. Było to bardzo racjonalne rozwiązanie. Ubytki wody były cały czas uzupełniane. Woda z pompy zasilała też rytualną mykwę przy ulicy Niecałej. W latach 80 zdemontowano mechanizmy ssąco-tłoczące. Obecnie pompa po renowacji ponowni zdobi rejowiecki rynek.

Pomnik Mikołaja Reja

Niewielki skansen prowadzony przez mieszkańca Rejowca.

Gorzelnia wybudowana i uruchomiona w 1900 roku.

Wybudowana w 1900 roku. Obiekt murowany z kamienia wapiennego.

Druga pompa wodna

Kościół Chrystusa Pana Zbawiciela (XIII w. - prezbiterium, XVII w.), dawniej cerkiew prawosławna.
Podgórze to mała, pięknie położona miejscowość z najstarszym w okolicy Chełma kościołem. Ta obecnie rzymskokatolicka świątynia była kiedyś unicką cerkwią pw. Chrystusa Pana Zbawiciela. Prezbiterium może pochodzić z XIII w. Dawniej istniał tu unicki monaster św. Spasa, od którego jeszcze do II wojny światowej wieś nazywała się Spas.(źródło: polskaniezwykla.pl)

Jadąc ze Stołpia do Podgórza lokalną drogą o dobrej asfaltowej nawierzchni, w pewnym miejscu łatwo znaleźć się we władaniu magii lub nieznanych anormalnych sił natury. Przed Podgórzem droga wyraźnie się obniża, następnie jest ostry zakręt, za którym stok przechodzi w płaski odcinek tuż obok cmentarza. W tym punkcie na drodze obserwuje się niewytłumaczalne zjawisko. Lżejsze pojazdy potrafią, wprawdzie bardzo wolno, ale same toczyć się pod górę!

Miejscowy sołtys powagą swojej urzędowej osoby potwierdził, że wielokrotnie doświadczył skutków tej anomalii, zapewniając o absolutnej trzeźwości umysłu w czasie prób. Ekipa badawcza Demartu dokonała weryfikacji terenowej zjawiska. Wprawdzie nasz pojazd nie zdołał sam ruszyć pod górę, ale w czasie wielokrotnie powtarzanych prób tajemne siły zatrzymywały toczące się w dół auto na mocno nachylonym stoku, kilkadziesiąt metrów przed jego końcem! Tak więc z pewnością występują tu nieznane siły, które osłabiają naturalny wpływ grawitacji. (źródło: polskaniezwykla.pl)

Wieża stoi na niewielkim sztucznym wzgórzu obok małego jeziorka zasilanego wodą ze źródła uważanego dawniej za lecznicze. Obiekt zbudowany na planie czworoboku o wymiarach 6,3 x 5,7 m ma 17 m wysokości i 3 kondygnacje, ale kiedyś było ich 4 lub 5. Wejście znajdowało się na czwartej kondygnacji, gdzie był główny punkt wieży - kaplica w kształcie krzyża greckiego o glazurowanej podłodze. Ciekawostką jest to, iż na zewnątrz wieża jest kwadratowa a wewnątrz okrągła.
Obecne wnikliwe badania wieży rzuciły nieco więcej światła na jej charakter i wykorzystanie w średniowieczu. Okazuje się, że wbrew starszym informacjom nie ma ona nic wspólnego z zamkiem czy grodem. Wykluczono całkowicie funkcje obronne obiektu, który prawdopodobnie był małym klasztorem - samotnią dla kilku zakonników. Bezpieczeństwo zapewniał im zamek w Chełmie. Otwory w wieży nie były strzelnicami, niegdyś wypełniały je witraże. Przy wieży odkryto kamienny cokół. Stał na nim duży budynek przylegający do południowej ściany wieży. Z kolei od zachodu odsłonięto bale, które tworzyły pomost prowadzący do pobliskiego źródełka, bedącego niegdyś pogańskim miejscem kultowym. Od dawien dawna miało ono cudowne właściwości, do dzisiaj jeszcze bije, choć znacznie słabiej niż kiedyś.
W fachowych kręgach wiele się ostatnio mówi o Stołpiu, ponieważ w kraju nie ma drugiego podobnego obiektu. Przypuszcza się, że rodowodu wieży należy szukać w kulturze bizantyjskiej. Jest to najstarszy polski zabytek po prawej stronie Wisły.