roma 1 dzień

Koloseum było budowane przez trzech cesarzy z rodu Flawiuszów; jego właściwa nazwa brzmi Amfiteatr Flawiuszów.

Amfiteatr został otwarty w 80 roku. Kamienna budowla (189 m dł., 156 m szer. i 48 m wys.) była największym amfiteatrem w rzymskim świecie.
Nazwa Koloseum pochodzi od ogromnej figury z brązu, która stała nieopodal. Jej podstawa, na której obecnie rośnie pięć drzew, jest wciąż widoczna między areną a Tempio di Venere e Roma.

Z zewnątrz Koloseum składa się z trzech poziomów arkad, zwieńczonych czwartą kondygnacją, czyli attyką. Pod gzymsem najwyższej kondygnacji znajduje się 240 małych półek z otworami do montażu dachu. Pojemność ocenia się na 50-90 tys. widzów, oglądających polowania na zwierzęta, publiczne egzekucje i walki gladiatorów.

Po upadku cesarstwa budowlę wykorzystywano do wielu celów. Południowa część zawaliła się w 1349 r. podczas silnego trzęsienia ziemi. Od polowy XIV do XVIII w. Koloseum służyło jako kamieniołom. Praktyce tej położył kres dopiero papież Benedykt XIV, uznając Koloseum za miejsce uświęcone przelaną tam krwią męczenników za wiarę. Od XIX w. corocznie w wielki Piątek wieczorem odbywa się w Koloseum uroczysta Droga Krzyżowa, w której uczestniczy sam papież.

Konstantyn Wielki zbudował ten łuk dla uczczenia dziesięciu lat swego panowania. Arco di Constantino wznosi się na końcu Via Triumphalis, którą wchodziły do miasta pochody triumfatorów.

O Konstantynie mówi się, że był pierwszym cesarzem chrześcijańskim, ale na Łuku Konstantyna, wzniesionym na jego cześć w 315 r., nie ma żadnych chrześcijańskich scen. Chrzest cesarza odbył się 22 lata później, gdy leżał już na łożu śmierci.

Łuk Konstantyna, choć robi wrażenie, jest nietypowy. Większość dekoracji została przeniesiona z budowli wzniesionych przez wcześniejszych cesarzy, co sugeruje, że sztuka Rzymu weszła w okres schyłkowy.

Znajduje się tu "Mojżesz" - słynna rzeźba Michała Anioła (na końcu prawego transeptu), główny element nieukończonego grobowca papieża Juliusza II.

W kościele można obejrzeć cenną relikwię: okowy Św. Piotra z dwóch więzień, w których przebywał (Jerozolima i Rzym). Łańcuchy położone koło siebie w cudowny sposób zlały się w jeden. Kościół wzniosła cesarzowa Eudoksja, aby w nim umieścić te łańcuchy, które przechowywane są pod ołtarzem.

Ten wielopoziomowy kościół, wzniesiony w IV w. dla upamiętnienia męczeństwa Klemensa, czwartego papieża, należy do najbardziej fascynujących świątyń w Rzymie.

Klemens, podczas panowania Trajana został zesłany na Krym, lecz nadal tam nawracał. W końcu z przywiązaną kotwicą (została jego symbolem) wrzucono go do morza.

Kościół Św. Klemensa, zniszczony przez normańskich najeźdźców w 1084 r., został odbudowany przez papieża Paschalisa II w początkach XII w.

W Kościele Czterech Koronowanych Świętych upamiętniono nie czterech, a dziewięciu męczenników. Czterech żołnierzy i pięciu rzeźbiarzy zabito za to, że albo nie chcieli się modlić do greckiego boga Eskulapa, albo wyrzeźbić jego wizerunku. Śmierć męczenników ukazano na fresku w absydzie, pochodzącym z początku XVII w. Kościół był częściowo zniszczony podczas najazdu normańskiego, a następnie odbudowany w skróconym kształcie przez papieża Paschalisa II.

Kościół Św. Szczepana jest jedną z niezwykle malowniczych świątyń, poza tym stanowi rzadki w Rzymie przykład okrągłego kościoła. Wchodzi się na jego teren przez fragment muru podtrzymującego akwedukt Nerona. Sam kościół pochodzi prawdopodobnie z V w. i poświęcony jest Św. Szczepanowi. Wewnątrz znajdują się 34 freski okazujące różne metody tortur stosowane przez Rzymian wobec wczesnochrześcijańskich męczenników.

Pod gotyckim baldachimem na końcu nawy znajduje się drewniany stół, przy którym być może Św. Piotr odprawiał Mszę.

Baptysterium pochodzi z czasów Konstantyna i zostało wbudowane w poprzednią budowlę, tworzącą część cesarskiej rezydencji. W początkach chrześcijaństwa jedynie papież mógł chrzcić nowonawróconych i tu właśnie odbywał się ten obrzęd. Wraz z rozpowszechnianiem się nowej religii uprawnienia do udzielania chrztu otrzymali również proboszczowie. Baptysterium wielokrotnie odnawiano, ale zachowało ono pierwotną ośmiokątną formę.

Sancta Sanctorum to prywatna kaplica pierwszych papieży. Ze względu na liczne zgromadzone tam relikwie w średniowieczu kaplicę tę uważano za najświętsze miejsce na Ziemi. Została odnowiona w XIII w. i jest perełką stylu Cosmatich. Nad ołtarzem znajduje się wizerunek Odkupiciela - acheiropoieton, co oznacza, że nie został (prawdopodobnie)namalowany ludzką ręką.

Tam też znajdują się Święte Schody, składające się z 28 stopni. Są to podobno schody z pałacu Poncjusza Piłata w Jerozolimie, po których wchodził Jezus, przywiezione z Ziemi Świętej przez Św. Helenę.

Na dole znajdują się dwie kaplice: Św. Heleny (zbudowana na ziemi przywiezionej z Ziemi Świętej); z lewej strony nawy kościoła schody prowadzą do kaplicy relikwii. Tutaj przechowywane są relikwie uważane za fragmenty prawdziwego Krzyża Jezusowego, części napisu na Krzyżu, dwa ciernie z korony cierniowej, gwóźdź z Krzyża oraz palec Św. Tomasza.

Kościół znany jest przede wszystkim z Bocca della Verita', kamiennej tarczy z wyrzeźbionym wizerunkiem boga morza, znajdującej się w XII-wiecznym portyku.

Widać tu wpływy orientalne i bizantyjskie, czego przykładem są schola cantorum, odgrodzone murem miejsce dla wiernych, matronei (galerie przeznaczone dla kobiet) i ikonostas wyznaczający część kościoła dostępną jedynie kapłanom.

Warto zwrócić uwagę na ozdobny gotycki baldachim, wielkanocny świecznik (tuż za prawą amboną) oraz obramioną mozaikę na złotym tle z VIII w., pochodzącą z pierwszej Bazyliki Św. Piotra, a znajdującą się w zakrystii.

Kopuła, którą wykonano kładąc beton na drewnianą ramę, ma 43 m średnicy, czyli jest szersza niż kopuła Bazyliki Św. Piotra. Grubość ścian u podstawy kopuły sięga 6 m, ale zmniejsza się w miarę wznoszenia. Zmniejsza się również szerokość pięciu rzędów kasetonów we wnętrzu. Otwór (oculus) ma 9 m średnicy i jest jedynym źródłem światła w budynku, którego ściany są tak grube (6 m), że okna nie wchodziły w grę.

Kościół jest podobno jedynym prawdziwie gotyckim kościołem w Rzymie, choć fasadę ma wczesnorenesansową, a wnętrze z rozetowymi oknami przebudowywano bardzo często.

Znajdują się tu grobowce czterech papieży, malarza Fra Angelico oraz Św. Katarzyny Sieneńskiej.

Na placu przed kościołem stoi kamienny słoń z obeliskiem, zaprojektowany przez Berniniego.

Wykonany z białego marmuru pomnik pierwszego króla zjednoczonych Włoch, Wiktora Emanuela II, dominuje wielkością nad Piazza Venezia. Budowę rozpoczęto w 1885 r., a zakończono w 1911 r. Upamiętnia on zjednoczenie kraju, dokonane w 1870 r.
Vittoriano stanowi dobry punkt widokowy na Forum Romanum.

Od co najmniej czterech wieków Piazza di Spagna stanowił serce niearcheologicznego Rzymu.

Schody stały się ulubionym miejscem spotkań młodych turystów. Na Boże Narodzenie buduje się tu naturalnej wielkości szopkę. Co roku 8 grudnia papież odwiedza południowy skraj placu, gdzie składa wieniec pod figurą Maryi Panny, stojącą na szczycie rzymskiej kolumny, ustawioną tam w XIX w. dla upamiętnienia przyjęcia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu.

Już w czasach starożytnych znajdowała się tu jedna z głównych bram miejskich. W 1589 r. papież Sykstus V przeniósł tu egipski obelisk stojący na Circus Maximus. Fundamenty dwóch bliźniaczych kościołów zostały położone w II poł. XVII w. Choć wydają się identyczne, Santa Maria di Montesanto (po lewej) ma owalną kopułę, podczas gdy Santa Maria dei Miracoli (po prawej) ma kopułę kolistą.

W 1655 r. papież Aleksander VII zlecił Berniniemu wykonanie nowego wystroju fasady bramy Porta del Popolo dla uczczenia przybycia szwedzkiej królowej Krystyny, która przeszła na katolicyzm. "Felice faustoque ingressui" - Na szczęśliwy, błogosławiony wjazd.

Budowa fontanny trwała 30 lat. W części centralnej dominuje postać Neptuna, niżej dwaj Trytoni szamoczą się z końmi (różne stany morza). Posągi w niszach symbolizują Obfitość (po lewej) i Zdrowie (po prawej). Cztery figury stojące na tle attyki przedstawiają dobroczynny, użyźniający wpływ wody w różnych porach roku. Istnieje zwyczaj wrzucania do fontanny monet (przez ramię), mający zapewnić powrót do Rzymu.

Piazza Navona leży wewnątrz zarysu starożytnego rzymskiego stadionu.
Wspaniałe barokowe fontanny wiążą się z opowieścią o rywalizacji Berniniego i Borrominiego. Historia mówi, że Bernini wyrzeźbił jedną z figur na fontannie z podniesionym ramieniem, by chroniła przed upadkiem Sant'Agnese, a wyrzeźbiona przez Borrominiego figura świętej z ręką na sercu odpowiada: "Nie spadnę".

Legenda mówi, że w 352 r. papież Liberiusz miał widzenie: Maryja Panna nakazała mu zbudować poświęcony Jej kościół na ośnieżonym miejscu. Było to dość trudne zadanie, ponieważ w Rzymie rzadko pada śnieg, szczególnie w lecie. A jednak 5.08. podobno spadł śnieg na wzgórzu Eskwilin i tam też stanął kościół.
Piękny kasetonowy sufit pozłocono zlotem z Nowego Świata (dar Ferdynanda i Izabeli). Zagłębiona w ziemię konfesja zawiera relikwiarz ze złota i srebra z fragmentami żłóbka. Ogromny posąg przedstawia papieża Piusa IX, który powiększył konfesję.

Już w IX w. był to największy i podobno najpiękniejszy kościół w Rzymie. Niestety uległ niemal całkowicie zniszczeniu w pożarze w 1823 r. Drzwi z brązu, które przeżyły pożar, wykonano w Konstantynopolu w 1070 r. Wśród innych elementów sprzed pożaru należy wymienić mozaiki z V w. w łuku tęczowym, XIII-wieczną mozaikę w absydzie oraz po wewnętrznej stronie łuku, gotycką konfesję nad grobowcem Św. Pawła, wielkanocny lichtarz (5,5 m).
Mały wirydarz jest niezwykle piękny, otoczony żłobkowanymi, spiralnymi kolumienkami.

Kościół wzniesiony nad grobem Św. Piotra Apostoła to największa świątynia chrześcijańska. Została zbudowana w XVI w. na miejscu starszego kościoła, wzniesionego przez Konstantyna Wielkiego. Przykrywa ją kopuła zaprojektowana przez Michała Anioła. W środku znajdują się bezcenne dzieła sztuki, w tym "Pieta" Michała Anioła, baldachim nad ołtarzem i konfesja Św. Piotra, dzieło Berniniego. Więcej informacji na temat bazyliki i placu w pliku tekstowym i nagraniu audio.

Zamek Św. Anioła został wzniesiony jako mauzoleum przez cesarza Hadriana, później był fortecą, więzieniem, schronieniem papieży, koszarami czy pałacem rozrywek. podobnie jak mauzoleum Augusta tę okrągłą budowlę (64 m średnicy) porastały niegdyś na szczycie drzewa otaczające posąg cesarza.
Obecną nazwę zamek otrzymał dopiero pod koniec VI w., gdy mieszkańców Rzymu dziesiątkowała zaraza. Papież Grzegorz wielki szedł w licznej procesji błagalnej i ujrzał nad zamkiem Archanioła Michała, chowającego do pochwy miecz, jak gdyby dawał znak, że już po zarazie.

Według IV-wiecznej kroniki Św. Hieronima, w chwili narodzin Jezusa na Zatybrzu nastąpiło coś w rodzaju zwiastowania. Z ziemi wytrysnął olej i lał się przez cały dzień, spływając do rzeki. Był to wyraźny znak, że "nadejdzie dla ludzkości łaska Chrystusa". Ponieważ w tej okolicy mieszkało wielu wczesnych chrześcijan, nic dziwnego, że w przypuszczalnym miejscu cudu już w III w. powstał kościół (założony prawdopodobnie przez Św. Kaliksta). W obecnej XII-wiecznej bazylice na uwagę zasługują m.in. wspaniałe mozaiki.

Projekt Gian Lorenza Berniniego, wykonany na zlecenie papieża Aleksandra VII z rodziny Chigich, oparty na planie elipsy, otoczonej dwoma półkolistymi kolumnadami, jest powszechnie uważany za architektoniczne arcydzieło. Więcej na temat placu i bazyliki w pliku tekstowym i nagraniu audio.

Posąg cesarza Marka Aureliusza na koniu to kopia (oryginał został zdjęty w 1981 r. i znajduje się obecnie w Palazzo dei Conservatori). Jest to jeden z niewielu posągów konnych, zachowanych z czasów starożytnego Rzymu. Przetrwał zapewne dlatego, że przez wiele wieków był uważany za podobiznę Konstantyna Wielkiego. Umieszczono go na Campidoglio w 1538 r. za radą Michała Anioła, który stworzył dla niego cokół. Cesarz wznosi prawą dłoń w geście pełnym łaskawości, historycy twierdzą, że uniesione końskie kopyto pierwotnie spoczywało na głowie powalonego barbarzyńcy. Posąg z brązu niegdyś pokryty był złotem. Rzymianie mawiali, że pozłota pojawi się ponownie, będzie to oznaczać, że zbliża się dzień sądu.