POGÓRZE WIELICKIE - Dobczyce - Ruiny Zamku Królewskiego

Trasa: Dobczyce - Rynek - Lipa Marysieńka - Skansen - Ruiny Zamku Królewskiego - Zapora

Szlaki: bez szlaku

Niewielki skansen budownictwa ludowego, usytuowany na terenie Starego Miasta, między ruinami zamku a murowanym kościołem św. Jana Chrzciciela z początku XIX w. Na terenie skansenu mieszczą się obiekty, przeniesione z okolicznych wsi po 1971. Skansen tworzy 6 budynków drewnianych: Dom pogrzebowy, Duża wozownia, Mała wozownia, Kurnik, Kuźnia oraz Karczma ,,Na Zbóju" - drewniana karczma z 1830 r., przeniesiona w 1971 r. z Krzyszkowic k. Myślenic. Budowla, zwana "Po Zbóju" na pamiątkę dawnej rozebranej karczmy, mieści ekspozycję etnograficzną. Inne obiekty to: dworski kurnik z 1890 r., przeniesiony w 1984 r. z majątku "Gaik" w Brzezowej; wozownia z 1868 r.; zbożowy spichlerz z 1863 r., przeniesiony z Zagórzan k. Gdowa.
Na terenie zamku muzeum mieści się w odrestaurowanych pomieszczeniach zamku, pochodzącego prawdopodobnie z XIII w. Ekspozycja składa się z działów: archeologicznego, historycznego, etnograficznego i geologicznego. Wśród muzealiów na uwagę zasługują zwłaszcza: odtworzone średniowieczne piece hutnicze do wytopu żelaza, elementy wyposażenia zamku - świeczniki, zestawy stołowe, elementy wystroju architektonicznego - nadproża, filary, portale gotyckie, herby Jagiellonów i Lubomirskich, renesansowe gazony kwiatowe, balustrady zamkowe itp.

Lipa zlokalizowana jest na wzgórzu zamkowym przy kościele św. Jana Chrzciciela. Drzewo została posadzona na pamiątkę zwycięstwa króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku i zniszczone w czasie II wojny światowej, odnowiona w latach 80-tych i 90-tych XX wieku i zabezpieczona. Według legendy miał ją zasadzić sam Jan III Sobieski. Obwód pania 482 cm. Jest pomnikiem przyrody.

Dobczyce po raz pierwszy występują w dokumentach pisanych z 1266 r., jednak zamku nie ma na liście fundacji Kazimierza Wielkiego wymienianych przez Jana z Czarnkowa i Jana Długosza, a więc musiał powstać wcześniej. Być może chronił komorę celną istniejącą tutaj prawdopodobnie już w XIII w., chociaż wymienianą w dokumentach dopiero od 1359 r. Źródła pisane wspominają o zamku po raz pierwszy w 1362 r.
W 1390 r. ówczesny dzierżawca zamku, Klemens z Moskorzowa, na zlecenie i z środków Władysława Jagiełły przeprowadził konserwację warowni. W kolejnych wiekach zamek był wielokrotnie przebudowywany, a jego zarządcami byli m.in. Lanckorońscy, Czerni, Bużeńscy, Lubomirscy, Jordanowie.
W czasie "potopu" szwedzkiego zamek o dziwo nie został zniszczony, co potwierdzają dokumenty lustracyjne z 1660 r., jednak w 1702 r. wojska Karola XII skorygowały to "niedopatrzenie". Od tej pory zamek zaczął podupadać, a w XIX w. zaczęto go rozbierać na budulec. W 1900 r. Grono Konserwatorów Galicji Zachodniej interweniowało w obronie zamku, dzięki czemu w latach 1901-1902 przeprowadzono tu prace zabezpieczające.