Gorlice
W budynku gorlickiego ratusza (Rynek 2), w którym mieściła się apteka, Ignacy Łukasiewicz prowadził prace nad destylacją ropy. Upamiętniają to: znajdujący się wewnątrz budynku okolicznościowy portal, tablica pamiątkowa oraz rekonstrukcja pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej jego autorstwa, zapalonej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Węgierskiej w 1854 roku. W tym miejscu o wydarzeniu przypominają dziś kapliczka z Chrystusem Frasobliwym oraz pomnik Łukasiewicza, który został wyobrażony również na Pomniku Tysiąclecia (ul. Legionów). Pamiątki związane z jego badaniami oraz rozwojem przemysłu eksponuje także Muzeum Regionalne PTTK, mieszczące się w dwóch połączonych ze sobą niewielkich kamienicach z XVIII wieku przy ulicy Wąskiej 7–9. Sam proces wydobycia i przerabiania ropy można prześledzić w Skansenie Przemysłu Naftowego „Magdalena” (ul. Lipowa). Zrekonstruowano tam m.in. samowypływ oleju skalnego gromadzonego w bęsiorach, kopankę „Ćwiartkę”, szyb z drewnianą wieżą wiertniczo-widokową, kuźnię oraz urządzenia i maszyny wiertnicze.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Ropica Polska
O rozwoju kopalnictwa naftowego w Ropicy Polskiej przypomina dziś figurka św. Barbary, patronki górników i naftowców, wzniesiona w 1888 roku przez rodzinę Nowaków (przy drodze krajowej nr 28 Wadowice – Krosno).
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Szymbark
Natomiast w Szymbarku, w którym złoże odkryte w 1880 roku pozwoliło na otwarcie czterech kopalń, zachował się średniowieczny słup służący do spalania ropy w celach sygnalizacyjnych, przebudowany później na kapliczkę (widoczny z drogi krajowej nr 28 Wadowice – Krosno, ok. 850 m od kościoła parafialnego w kierunku Nowego Sącza).
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Ropa
Kolejnym miejscem oznaczonym na Szlaku jest wieś Ropa, w której wybudowano pierwszą pozaapteczną destylarnię. Zachowały się tu pochodzące z XIX wieku kopanki i odwierty.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Łosie
W Łosiu można zobaczyć zagrodę łemkowską pochodzącą z 1891 roku, której mieszkańcy trudnili się maziarstwem, obwoźną sprzedażą dziegciu stosowanego w medycynie ludowej oraz mazi drzewnej służącej do smarowania osi wozów i innych ruchomych elementów sprzętów gospodarczych. W 2. połowie XIX wieku maziarze poszerzyli swój asortyment o smary techniczne, oleje i naftę, wpływając tym samym na niezwykły rozwój Łosia. O jego bogactwie świadczy zachowana zagroda składająca się z chaty, stodoły i spichlerza, a całość uzupełnia ekspozycja w filii Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów. dokumentująca historię lokalnego przemysłu. Sposób pozyskiwania produktów pochodzenia naftowego był pilnie strzeżoną tajemnicą łosian. Dzięki niemu stali się monopolistami w handlu obwoźnym tymi produktami. Okres świetności nadszedł w latach 20. i 30. XX w. W 1934 r. w drogę wyjechało 335 wozów z beczkami pełnymi mazi. Docierali aż po Siedmiogród, na Ukrainę, w głąb Rosji, na Litwę, Łotwę oraz na Węgry. Schyłek tego tak dobrze prosperującego interesu nadszedł wraz z końcem wojny. Większość Łemków została zmuszona do opuszczenia swoich wsi, a wszelki handel prywatny został ograniczony przez państwo.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Bielanka
Kolejną wsią łemkowską na Szlaku, której mieszkańcy trudnili się maziarstwem, jest położona na południe od Szymbarku Bielanka.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Siary
Z niej szlak prowadzi do Siar będących dobrami rodowymi Długoszów (secesyjny zespół pałacowo-parkowy), gdzie powstawały pierwsze w Zachodniej Galicji studnie ropne. W Siarach wyeksponowane zostały dawne urządzenia wiertnicze z czynnymi otworami „Siary 101” (na posesji prywatnej) oraz „Siary 105” (obok drogi powiatowej Siary – Owczary, ok. 3 km od krzyżówki w Siarach).
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Sękowa
Pomnik upamiętniający Władysława Długosza został ustawiony w centrum sąsiedniej wsi Sękowej. Tam też – na cmentarzu parafialnym – znajduje się mauzoleum rodowe. Z Sękową związana jest ponadto postać Józefy Szymonowicz, dziedziczki wsi, współwłaścicielki miejscowej kopalni oraz fundatorki neogotyckiego kościoła pw. św. Józefa. Dziedzictwo przemysłowe tego rejonu prezentuje Skansen Naftowy (przy drodze krajowej nr 999), którego ekspozycja przybliża proces technologiczny wydobycia, oczyszczania i transportu ropy.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Kryg
Jedne z najbardziej wydajnych złóż ropy naftowej znajdowały się w Krygu. Miejscowość otaczają wysokie kiwony i szyby naftowe przypominające o okresie gwałtownego rozwoju przemysłu naftowego. W tamtejszej szkole podstawowej im. Ignacego Łukasiewicza znajduje się izba pamięci z kolekcją lamp naftowych. O przeszłości wsi przypominają ponadto figura św. Barbary oraz kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski z witrażami ufundowanymi przez miejscowych nafciarzy.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Kobylanka
Na północ od Krygu znajduje się czynna kopalnia ropy Kobylanka, pierwotnie należąca do księcia Stanisława Jabłonowskiego, w której przez destylację ropy uzyskiwał asfalt i naftę. Na miejscu można zwiedzać kaplicę dworską w przysiółku Skała ufundowaną przez jego małżonkę, hr. Marię Wielopolską.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Lipinki
Innym cennym zabytkiem jest kopanka „Anna” w Lipinkach, należąca do hr. Jadwigi Straszewskiej. Zachował się też dwór hrabiny zbudowany na przełomie XIX i XX wieku.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Libusza
Kolejnym punktem Szlaku Naftowego na Ziemi Gorlickiej jest prywatne Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy założone przez Annę i Tadeusza Pabisów. Zgromadzono w nim ponad 600 eksponatów dokumentujących historię lokalnego przemysłu, w tym: destylarnię nafty, kuźnię kopalnianą, galony ceramiczne na naftę i formy parafinowe z rafinerii hr. Adama Skrzyńskiego, jednego z potentatów naftowych Ziemi Gorlickiej. Ponadto Muzeum prezentuje rekonstrukcje szybów naftowych oraz obszerną dokumentację starych kopalń, biogramy, pamiętniki i zapiski nafciarzy, mapy, fotografie, narzędzia wiertnicze oraz eksploracyjne.
MATERIAŁ POCHODZI Z STRONY MAŁOPOLSKICH DNI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO (dnidziedzictwa.pl)
Zagórzany
Z Libuszy warto udać się do pobliskich Zagórzan, w których znajduje się rodowa posiadłość oraz piramidalne mauzoleum Skrzyńskich projektowane przez Mariana Teodora Talowskiego.
Opracowanie:
MATERIAŁ POCHODZI Z SERWISU SZLAKI MAŁOPOLSKI (szlakimalopolski.pl)
Szlaki Małopolski to serwis poświęcony turystyce kulturowej, prowadzony przez Małopolski Instytut Kultury. Informacje zamieszczone w serwisie opracowywane są na podstawie materiałów udostępnionych przez operatorów poszczególnych szlaków w Internecie.
(www.szlakimalopolski.pl)
Skomentuj